Ogün Akkaya
ANKARA – Cumhuriyet periyodunun birinci toplu konut projesi ve kentsel sit alanlarından biri olan Saraçoğlu Mahallesi’nde yapılmak istenen projeye ait çok sayıda meslek örgütü dava açtı. Davalarda projeyi durdurma kararları verildi.
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Lideri Özgür Kaya ve TMMOB Kent Plancıları Odası Ankara Şubesi İdare Heyeti Lideri Ceren İlter Soy, verilen yargı kararının akabinde Saraçoğlu Mahallesi’ndeki son durumu, projenin tamamlandığı durumda etrafa vereceği ziyanları ve belediyelerin proje karşısında hallerini kıymetlendirdi.
‘YÜRÜTMEYİ DURDURMA KÂĞIT ÜSTÜNDE VAR LAKİN FİZİKİ OLARAK HİÇBİR İLERLEME YOK’
Ankara 17’nci Yönetim Mahkemesi, sizin ve TMMOB Kent Plancıları Odası Ankara Şubesi’nin açtığı davada Saraçoğlu Mahallesi’ndeki projede imar uygulamasının iptaline karar verdi. Karar uygulanıyor mu? Son durum nedir?
Ceren İlter Soy: Kararın durdurulmasına ait yazılar ilgili belediyedeki ünitelere ulaştırıldı. Belediyeden çıkacak kararları bekliyoruz. Yürütmeyi durdurma kararı nisanın birinci haftasında verildi. O günden bu vakte rastgele bir ilerleme yok. Ruhsatlar iptal edilmedi. Yürütmeyi durdurma kâğıt üstünde var lakin fiziki olarak hiçbir ilerleme yok.
Özgür Kaya: Biz Kent Plancıları Odası ile birlikte işin imar planlaması ve uygulaması noktasında teknik raporlar hazırlayıp, tüzel süreci başlattık. Mahkeme durdurma kararı verdi. Çankaya Belediyesi’ne ruhsat işlerinin durdurulması için yazılar yazdık lakin şimdi karşılık vermediler. Çankaya Belediyesi’nin de bir an evvel inisiyatif alıp gerekli süreçleri yapması gerekir.
‘ÜST SINIFA YÖNELİK YARATMAK İSTEDİKLERİ ÇEKİM İSTEĞİ EKSTRA BİR TRAFİK YARATACAK’
Saraçoğlu Mahallesi’ndeki proje, ulaşım sorunu yaratacağı, mahalle ve kent merkezine ziyan vereceği münasebetleriyle daima tenkitlerin odağında oldu. Proje, mahkemenin yürütmeyi durdurma kararına karşın devam ederse geride ne bırakacak? Sizin tenkitleriniz neler?
Ceren İlter Soy: Umarım proje devam etmeyecek zira yürütmeyi durdurma kararımız var. Projenin birkaç başlık altında yarattığı riskler var. Burası kamusal bir alan lakin son uygulanan projede, burası turizm, ticaret ve konut formunda işlevlendirilme güdüsü taşıyor. Bu birebir vakitte Saraçoğlu Mahallesi’ni soylulaştıran da bir proje. Proje görsellerinden, açıklama görüntülerinden takip ettiğinizde görebilirsiniz ki burada üst gelir sınıfına yönelik bir proje gerçekleştirildiği aşikâr. Konut alanlarından uzaklaştırılıp, ticarileştirmeye, kamusal niteliğini yok etmeye yönelik bir proje aslında. Ekolojik de değil. Mahalledeki ağaçların birçoğu tescilli anıt ağaç. Yapılması düşünülen projede bir yeraltı otoparkı vardı. Artık son durum ne bilmiyoruz. Uzman keşfinde bize de çok az yerini gösterdiler. Alanın kimi yerlerine sokulmadık. Şayet bu otopark yapılırsa hem anıt ağaçlar hem de tescilli yapılar hepsi ziyan görecek. Birebir vakitte projede havuz ve gölet üzere alanlar da var. Bunlar da alanın yapısına, ekolojik istikrarına uygun değil. Mahallede yıllardır var olan bir istikrar var. Bir su eklentisi ile mevcut ekosistem ziyan görecek. Ulaşım da büyük sorun yaratacak. Zati etrafın Kızılay’ın bir ulaşım sorunu var. Üst sınıfa yönelik yaratmak istedikleri çekim dileği ekstra bir trafik yaratacak. Bu trafiği karşılayabilecek bir alan olamaz.
Özgür Kaya: Saraçoğlu Mahallesi, 1944-1946 yıllarında memur konutları diye geçiyor. Periyodun bürokratlarının bir ortada yaşayabildiği bir alan, bir kent hafızası aslında. 1979 yılında sit alanı, 2013 yılında riskli alan ilan edildi. Yıllar geçtikçe Saraçoğlu Mahallesi atıllaştırılmaya başlandı. İnsanları zorla çıkararak konutları kullanılamaz hale getirdiler. Yapılmaya çalışılan değişiklikleri her seferinde durdurmaya çalıştık. Bölge Türk siyasi tarihi için de değerli bir kıymet. İçerisindeki kütüphanesiyle, okuluyla insanların bir ortada yaşayabileceği bir alan. Bu kıymeti geçmişten bu vakte kadar müdafaamız gerekiyor.
‘ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ VE ÇANKAYA BELEDİYESİ KENT CÜRMÜNE ORTAK OLDU’
Saraçoğlu Mahallesi projesi sürecinde Çankaya Belediyesi ve Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin tutumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ceren İlter Soy: Bu proje etraf, şehircilik ve iklim değişikliği bakanlığının projesi lakin biz süreçte Çankaya Belediyesi’nin de Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin de bu alanın korunmasına yönelik kâfi teşebbüste bulunduklarını düşünmüyoruz. Bu alanın korunmasına yönelik bizim baktığımız yerden bakmadıkları bir gerçek. Biz Çankaya Belediyesi’nden ruhsatların çıkmamasını tercih ederdik fakat onlar da prosedür süreç olarak ruhsatı vermek zorunda olduklarını söylüyorlardı. Saraçoğlu Mahallesi’nde yapılmak istenen projenin lansmanında Ankara Büyükşehir Belediyesi Lideri Mansur Yavaş da vardı. Bizimle birlikte hareket edilmedi, bizim tarafımızda değiller.
Özgür Kaya: Saraçoğlu Mahallesi’nde yapılmak istenen projeye ait hukukî süreci 2020 yılında başlattık. En azından Çankaya Belediyesi ruhsatların durdurulması noktasında inisiyatifler alabilirdi. Ankara Büyükşehir Belediyesi de sorumluluk alabilirdi lakin bu türlü yapılmadı. Çankaya Belediye Lideri Alper Taşdelen, mahalledeki ağaçların korunacağına dair tweetler atmıştı lakin o denli değil. Bölgede bin 500’e yakın ağaçtan, ormanlık alandan da bahsediyoruz. Siz 210 ağacı koruyacaksınız ancak geriye kalanları ne yapacaksınız? Belediyeler sorumluluk almak yerine görmedim, duymadım noktasına ilerledi. Bu durumda kent hatasına ortak oldukları manasına gelir.
‘ALANIN TEKRAR KAMUSAL BİR YER HALİNE GELMESİ İÇİN İŞTİRAKÇİ BİR SÜREÇ YÜRÜTÜLMELİ’
Bugünden itibaren Saraçoğlu Mahallesi’nde ne yapılmalı?
Ceren İlter Soy: Proje bir an evvel durdurulmalı. Daha sonrasında hasar tespit edilmeli. Bu yapılar şu anda özgünlüğünü korumuyor. Mahalledeki binalar konut yapısındaydı. Bu binalara, ticaret fonksiyonları, turizm işlevleri yüklemek, temelden değişim gerektirir. Alanda neler değişti, neler dönüştü bunların tespitinin yapılması ve onarılması gerekiyor. Alanın tekrar kamusal bir yer haline gelmesi için iştirakçi bir süreç yürütülmesi ve planlama çalışmasının yapılması lazım. Saraçoğlu Mahallesi bilhassa boşaltıldı ve köhneleştirildi. İçerisinde beşerler yaşarken bu alan riskli değildi.
Özgür Kaya: Bütün uğraşımız projenin bir an evvel durdurulması için. Tekrardan bir imar planı hazırlanmalı ve örgütlerle planının yapılması gerekir. Burası halka ilişkin bir alan. Parası olanın bin lira, iki bin lira vererek kalabileceği bir otel olmayacak.
‘YARIN ÖBÜR GÜN SARAÇOĞLU MAHALLESİ’NDE BİR KAFE AÇILIRSA, ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ’NDE DE AÇILIR’
Cumhuriyet devrinin birinci toplu konut projesi ve kentsel sit alanlarından biri olan Saraçoğlu Mahallesi’nde yapılmak istenen projeye karşı uzmanlar ikazlarını lisana getirmeye devam ediyor. Pekala Ankara genelinde durum nasıl? Kentin hafızasını ve belleğini muhafazaya dönük devam eden başka çalışmaların durumu ne?
Ceren İlter Soy: Ankara’da endişelendiğimiz çok fazla proje var. Saraçoğlu Mahallesi’nin çabucak karşısındaki Güvenpark örneği. Pandemide başladı. Beraberinde metro inşaatı yapıldı. Güvenpark, park olmaktan çıktı. Güvenpark, Ankara’nın en büyük acılarının mağduru haline gelmiş vaziyette. Ankara’da ulaşım ana planı yok. Toplu taşımaya ait bir plan yok. Bütün acısını Güvenpark çekiyor. Bir kenarında otobüsler, bir kenarında taksiler, bir kenarında ise dolmuşlar duruyor. Ulaşım meselelerinin çepeçevre sarmaladığı bir alandan bahsediyoruz. Güvenpark da doğal sit alanı. Millet bahçeleri gerçeği de var. Bu bahçeler, planlara, şehircilik unsurlarına teknik olarak alışılmamış. Atatürk Kültür Merkezi birebir formda. İsmi dahi değiştirildi ‘Başkent Millet Bahçesi’ oldu. İsim değiştirilmesi bir hafızanın silinmesi demek. Ankara’nın her köşesi önemli tehdit altında. Bunun da en büyük nedenlerinden birisi planların bütüncül yapılmaması. Alanlar birlikte planlanmalı. Kesim parça yapıldığında kenti kaybediyoruz. Bütüncül idare ve planlama anlayışı maalesef yok.
Özgür Kaya: Burası kamusal ve halka ilişkin bir alan. Buraya otel açarak ticarileştiremezsiniz. Yarın öbür gün Saraçoğlu Mahallesi’nde bir kafe açılırsa, Atatürk Orman Çiftliği’nde de açılır. Kentsel sit alanı olan öbür bir yerde de kafe açılır. Meslek örgütleri olarak bu alana sahip çıkmamız gerekiyor. Bizim sorumluluğumuz kadar Ankaralıların da sorumluluğu var. Kenti bütüncül olarak kıymetlendirmemiz gerekiyor. Yeşil alanlardan bahsederken geniş ölçekli bir siyaset ortaya koymalıyız. Siyasetler iştirakçi olmalı. Meslek örgütleri, üniversiteler, akademisyenler ve mahalle sakinleri ile planlamaların yapılması gerekiyor.
