Hazal Yalın
Rusya’da geçen hafta Pravda.RU, Türkiye’nin Irak operasyonunu ele aldı. İzvestiya’da yazan Prof. Tamara Guzenkova, AB’nin Ukrayna’yı olağan şartlarda üyeliğe kabul edemeyeceğini, lakin mevcut durumda öngörüde bulunmanın zorluğunu vurguluyor. Gazeta.RU, Sovyetler Birliği’ne hasret duyanların sayısında artış olduğunu belirtiyor, RFKP’nin Sovyet bayrağının kabul edilmesi için verdiği kanun tasarısını kıymetlendiriyor. Rosbalt’a konuşan Aleksey Malaşenko ise Suudilerin eksen değiştireceği haberlerini kuşkuyla kıymetlendiriyor.
Rusya basınından derlemeler şu formda:
‘YÜZDE 67, SSCB’NİN DAĞILMASINDAN HÜZÜN DUYUYOR’
“RFKP parlamento üyeleri tarafından Duma’ya, Sovyetler Birliği bayrağını Rusya bayrağı olarak tayin edecek bir kanun tasarısı verildi. Parlamenterler, bayrağın değiştirilmesi talebini, Rusya’nın en büyük kamuoyu araştırma kuruluşu VTsİOM’un 2021 başında yaptığı bir çalışmaya dayandırdılar. Buna nazaran Rusya halkının yüzde 67’si SSCB’nin dağılmasından hüzün duyuyor. Tasarıyı imzalayan parlamenterlere nazaran, bugün bir referandum yapılsa halkın yüzde 73’ü eşit haklara sahip cumhuriyetlerin birliğinin yine kurulmasını kabul eder. RFKP tasarısında SSCB bayrağı, ‘barış güzellik ve büyük zaferlerin bayrağı’ olarak tanımlanıyor.
Komünist Partisi parlamenterlerinden Anjelika Glazkova, ‘mevcut durumda kızıl bayrağın bilhassa aktüel olduğunu’ söylüyor ve Ukrayna silahlı kuvvetlerinin karşısına orak çekiçli bayrakla çıkan Ukraynalı büyükanneyi örnek gösteriyor. Farklı araştırmalara nazaran Rusya halkının neredeyse üçte ikisi (yüzde 62-63) SSCB’nin dağılmasından ıstırap duyuyor.
‘FOM’ araştırmasına nazaran halkın yüzde 21’i SSCB’nin dağılmasından hüzün duymuyor; bu oran gençlerde yüzde 39’u, yüksek eğitim görenlerde yüzde 27’yi buluyor. Halkın yüzde 47’si yakın vakitte SSCB’yi oluşturan cumhuriyetlerin bir ortaya gelmesini gerçekçi bulmazken yüzde 45’i bu senaryoyu gerçekçi görüyor. Birebir araştırmaya nazaran halkın yüzde 52’si SSCB’nin yine kurulmasını istiyor, yüzde 31 ise buna karşı. Lakin halkın yüzde 74’ü bunu mümkün görmüyor; yüzde 17’si ise mümkün olduğunu düşünüyor. Halkın yüzde 59’u, SSCB’nin dağılmasının sorumlusu olarak o devrin siyasetçilerini görüyor, yüzde 26’sı ise bunu SSCB’de ortaya çıkan çatışma ve sorunların doğal bir sonucu sayıyor. İştirakçilerin yüzde 45’i, SSCB’nin dağılmasıyla Rusya’nın kaybettiğini, yüzde 32’si kazandığını düşünüyor.
Belarus’ta bu oranlar yüzde 41’e yüzde 28; Ukrayna’da ise tam bilakis, yüzde 65’e yüzde 11. Sovyetler Birliği’nin tekrar kurulmasını isteyenlerin en sık öne sürdüğü münasebetler ise şöyle: Yüzde 14’e nazaran ‘hayat daha uygun, kolay ve basitti’; yüzde 7’ye nazaran ‘insanlar ortasında bağlantılar daha yeterliydi, dostluk vardı’ ve ‘istikrar ve yarından inanç vardı’; yüzde 4’e nazaran ‘halkların birliği ve kenetlenmişliği vardı’; yüzde 3’e nazaran ‘cumhuriyetler ortasında hudut yoktu’, ‘iş vardı’, ‘sosyal güvenlik, toplumsal teminatlar vardı; devlet beşerler için kaygı ediyordu’.
SSCB’nin yine kurulmasına karşı çıkanlar açısından oranlar şöyle: ‘Anlamsız, gereksiz, imkânsız’ yüzde 8; ‘bugünkü Rusya’da yaşamayı seviyorum’ yüzde 4; ‘birleşik bir devlette herkes Rusya’nın hesabından yaşar’ yüzde 3; ‘yasaklar, hak ve hürriyet kısıtlamaları geri döner’ yüzde 2. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından keder duyanların buna en sık gösterdikleri nedenler de şöyle: ‘Birleşik iktisadi sistem yok edildi’ yüzde 49; ‘büyük bir güce duyulan hasret’ yüzde 46; ‘toplumdaki artan güvensizlik ve yabancılaşma’ yüzde 36.” (G. Plakuçev / Gazeta.RU, 19 Nisan)
‘BATI, TÜRKİYE’NİN IRAK’A ASKERİ MÜDAHALESİNE TEPKİSİZ’
“Türkiye’nin Irak’taki Kürtlere karşı pazar günü başlattığı askeri operasyon, Rusya’nın Ukrayna’daki askeri operasyonuyla birebir maksatları güdüyor. Lakin ‘uluslararası toplum’ bu operasyonlara büsbütün diğer türlü reaksiyon gösteriyor. Rusya, kolektif Batı tarafından bütün ölümcül günahlarla suçlandığı halde, ABD Dışişleri Bakanı Türkiye hakkında, bu ülkenin kurallara büsbütün uygun davrandığını söyledi.
Ünlü şarkiyatçı Gennadiy Avdeyev, Pravda.RU ile mülakatında, Rusya ordusunun neonaziler tarafından sekiz yıldır terörize edilen Rus halkını koruduğunu söyledi; yani maksat kolay ve anlaşılır: Tarihi haklar temelinde adaletin tekrar tesisi. ‘Ancak’ diyor Avdeyev, ‘Kürt sıkıntısı bu bölgenin tarihi hasebiyle çok karmaşık. Problem şu ki, bu etnik çok kesimlilik Yakın Doğu’da kurumsallaşmış bir şey; Ermenilerin sorunları, Arapların sorunları, Arap-İsrail çatışması; sorun ezeli ve ‘buracıkta, derhal’ tahlili yok. Evet, Türkiye’nin yaptığı haksız. Fakat oraya birinci kez da müdahale etmiyor. Ayrıyeten doğu, isterse Yakın Doğu olsun, Avrupa değil.” (O. Lebedeva / Pravda.RU, 21 Nisan)
‘AB UKRAYNA’YI ÜYELİĞE KABUL EDER Mİ?’
“Ukrayna’nın AB entegrasyonu süreci neredeyse 30 yılı buluyor. Daha 1993’te, Leonid Kuçma’nın başkanlığında Kiev, AB’yi öncelik olarak tanımlamış ve AB’ye girmeyi stratejik gaye olarak tespit etmişti. O vakitten beri pek çok evrak imzalandı; bunlar ortasında iştirak ve işbirliğiyle ilgili temel mutabakat (1994; 4 yıl sonra yürürlüğe girdi), Avrupa Komisyonu’nun Ukrayna hareket planı (1996), “Avrupa Entegrasyon Yolları” planı (2004), Ukrayna’nın “Doğu Ortaklığı” programına katılması (2009), AB Paydaşlık Mutabakatı (2014) de var. 2015’te vizesiz rejime başlandığının ilanı da (aslında hayata geçirilmesi için iki yıla daha gerek vardı) zafer havasında yapılmıştı.
Oysa 2016’da Hollanda’da yapılan referandumda halkın yüzde 61’inin Paydaşlık Mutabakatı’na karşı çıkması, Ukrayna için AB kapılarını belgisiz bir müddetliğine kapatmıştı. Ukrayna 2021 şubatında AB’ye yükümlülüklerini yerine getirdiğini duyurdu. Bu da önemli itirazlara karşın Avrupa Parlamentosu tarafından onaylandı. Bununla birlikte üyelikle ilgili somut hiçbir şey söylenmedi. Bugün de Kiev’in derhal üyelik mutabakatının imzalanması talebine yanıt olarak Ursula von der Leyen, derin transformasyonlar gereği tekerlemesini tekrar etti. Unutmamak gerek ki, küçük bir ihtimal olsa bile AB şayet Ukrayna’yı saflarına katmaya karar verirse, bu, tam manasıyla, entegrasyon blokunun sonu manasına gelebilir.” (Tamara Guzenkova, Rusya Beşeri Bilimler Üniversitesi / İzvestiya, 18 Nisan)
‘SUUDİLER İSTİKAMET DEĞİŞTİRMESİ MÜMKÜN DEĞİL’
“The Wall Street Journal’a nazaran Ukrayna savaşı yüzünden ABD ve Suudi Arabistan ortasında berbatlaşan bağlar, Suudi Arabistan’ı Moskova ve Pekin’e yakınlaştırabilir. WSJ, iki ülke ortasındaki bağların 2018’de Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da öldürülmesinden sonra kritik bir noktada olduğunu yazıyor. Gazeteye nazaran Suudilerin, ABD’nin dünya piyasasında petrol fiyatını düşürmek için üretimi artırması talebini reddetmesi de buna tanıklık ediyor.
Rosbalt’ın görüştüğü, Dünya İktisadı ve Memleketler arası Münasebetler Enstitüsü’nden Aleksey Malaşenko ise bu görüşte değil: “Hiçbir istikamet değişikliği kelam konusu olamaz. Suudi Arabistan’ın dış siyaseti çok taraflılığa dayanıyor. Krallık, kendi ulusal menfaatlerini gözetiyor ve kendisi için kârlı olacak halde oynuyor. Bu nedenle Riyad’ın istikamet değişikliğinden kelam etmenin ciddiyeti yok. ABD ve Suudi Arabistan ortasındaki bağlantılar ileride de aşağı üst şimdiki üzere olacak. Veliaht prens Muhammed ibn Salman, hem ABD hem de Rusya ile bağ sürdürmeye devam edecek. Lakin bir nüans olduğu da gerçek. Amerikalılar Rusya zıddı aksiyonlar için ısrar ettikçe Suudiler sonlanıyor. Veliaht prens için bu bir çeşit aşağılama. Hem o, hem etrafı, hem de BAE şöyle diyorlar: Bize akıl vermeyi bırakın, siz olmadan da kendi yolumuzu buluruz. Riyad ile Washington ortasındaki tansiyon Rusya’nın avantajına. Lakin Amerikalıların nasıl davranacakları da diğer problem. Şayet daha taktik, diplomatik davranırlar, Suudiler de onların yaklaşımında kendilerine yönelik saygısızlık görmezlerse durum öbür türlü olur. Her halükârda Suudi Arabistan’da istikamet değişikliği kelam konusu değil. Suudiler batıya yakın kalacaklar; yalnız Amerika’ya olduğundan çok Avrupa’ya yakın. Suudiler artık petrol üretimini Rusya’ya sevgilerinden değil, bağımsız olduklarını ABD’ye göstermek için artırmıyorlar.” (A. Jelenin / Rosbalt, 22 Nisan)
