Hazal Yalın
Rusya’da geçen haftanın basın özetinde Ukrayna savaşının tedarik yollarına tesiriyle ilgili Forbes’un haberi dikkat çekiyor. Regnum, Gürcistan’ın Rusya’ya yaptırımlardan uzak durarak tarafsızlığını müdafaa ısrarını ele alıyor. Russian Council, savaşın memleketler arası tesiri üzerine makaleler serisine devam ediyor.
Gazeta.RU, Rusya’nın 400 milyar dolara yakın varlığının batıda dondurulmasından sonra doların dünya parası olarak fonksiyonunu tartışıyor. Eski İktisat Bakanı Neçayev, Çin’in pragmatik tavrına dikkat çekiyor. Kommersant ise Rusya yöneticilerinin geçen hafta yaptıkları gelir beyannamelerini özetliyor. Rusya basınından derlemeler şu halde:
‘ÇİN KENDİ ŞİRKETLERİ İÇİN PRAGMATİK DAVRANIYOR’
“Rusya’nın Yeltsin periyodunda birinci İktisat Bakanı Andrey Neçayev: Çin, Batı ve Rusya ortasındaki çatışmada, bir palmiyenin zirvesinden aşağıdaki çayırda kapışan iki kaplanı izleyen maymunun tavrını sergiliyor. Bekliyor. En çarpıcı olanı ise Batı yaptırımlarına yönelik tavrı. Bir açıdan, bunları kamuoyu karşısında eleştiriyor. Çin Dışişleri Sözcüsü Çjao Litsyan, ABD’nin Rusya’ya karşı tek taraflı yaptırımlarını Çin’in kabul edilemez bulduğunu, zira bunların bedelini bütün öteki ülkelerin ödemesi gerektiğini söyledi. Lakin öbür bir açıdan Çin kendi şirketleri için riskleri asgariye indirerek pragmatik davranıyor. Mesela Huawei, mart sonunda Rusya’daki operatörlere taşınabilir ağ donanımı tedarik etmek istikametinde yeni kontratları durdurdu. İzvestiya’nın bilgilerine nazaran Rusya’da konseyi ağ donanımında Huawei’nin hissesi, baz istasyonları dahil, yüzde 33’ten fazla.” (Andrey Neçayev / Telegram kanalı, 15 Nisan)
‘TEDARİK YOLLARI NASIL DEĞİŞTİRİLDİ?’
“Şubat sonunda Avrupa’nın en büyük limanları Rusya’nın yüklerini bu ülkeye ekipman ve lüks eşya ithalinin yasaklandığı gerekçesiyle bloke etmeye başladılar. Böylelikle mart başında Avrupa’daki yaklaşık 8 bin konteynerin sevkiyatı engellendi. Mart ortasında Rusya’nın en büyük hava nakliyecilik şirketi Atran uçuşlarını durdurdu. Bu yalnızca hava alanlarının kapatılmasından değil, Bermuda Adaları’nın Rusya’ya ilişkin 700’den çok uçağın uçuş sertifikalarını iptal etmesinden de kaynaklanıyor. Bu yaptırımlar yüzünden nakliyatın karayoluyla yapılması gerekiyor; fakat AB karayolu nakliyatına da yaptırım getirdi. Tekrar mart ayında dünyanın önde gelen nakliyat şirketlerinden Maersk, Mediterranean Shipping Company ve SMA CGM Rusya’dan ayrıldılar. Böylelikle lojistik ağında kuzeybatı ve güney limanlarına kayma oldu.
Rusya pazarındaki bütün konteynerlerin yaklaşık yarısı bu memleketler arası şirketlere ilişkin. Hükümetin buna karşılık yabancılara ilişkin konteynerlere el koyması bekleniyor. Rusya’nın en büyük kargo şirketlerinden SDEK yöneticisi Andrey Pobejimov’a nazaran Rusya’ya lojistik yolları kısmen tekrar yapılandırılmış durumda. Örneğin havayolu taşımacıları ABD ve İngiltere’den yükleri Finlandiya’ya sevk ediyorlar; oradan da kara yoluyla sokuluyor. Avustralya ve Singapur’dan yükler Dubai üzerinden, Avrupa’nın yükleri ise Polonya ve Baltık üzerinden geliyor. VIG Trans yöneticisi İgor Rebelskiy’e nazaran, Rusya bandıralı şileplerin Gürcistan yahut Kazakistan bandırasına geçmesi gerekli, Avrupa limanları ise İstanbul yahut Fas üzerinden bypass edilebilir. Standard Trade’den Andrey Zaharçenko, Rusya mallarının da Avrupa’da kabul görmeyebileceğinden, Avrupalı tedarikçilerin kontratları iptal edebileceğinden telaşlı.” (S. Titov / Forbes.RU, 11 Nisan)
‘TİFLİS, MOSKOVA’YLA İLGİLERİ BOZMAYI İSTEMİYOR’
“Tiflis hükümetinin Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını desteklememe kararı Brüksel için olduğu üzere Moskova için de beklenmedikti. Gürcistan Ukrayna ile kelamda dayanışma gösterse de, Başbakan Garibaşvili, Güvenlik Konseyi’ni Ukrayna’daki durumla ilgili özel toplantıya çağırmadı ve muhalefet parlamenterlerinin harika oturumu teşebbüsünü de engelledi. Başbakan, Rusya’ya karşı daha sert önlemlerde ısrar eden muhalefetin hareketlerini de “sorumsuz” diye niteledi.
Başbakana nazaran, eski devlet lideri Saakaşvili’nin taraftarları Gürcistan’ı Rusya’ya karşı savaşa çekmek ve birebir trajediyi tekrarlamak istiyorlar. Bütün bunların gerisinde öncelikle pragmatik menfaatler var. Gücristan’ın Rusya’da ithalatı şimdiden 1 milyar doları aştı. Yalnızca Rusya’ya şarap satışından her yıl neredeyse yarım milyar dolar geliyor. Tiflis Rusya’dan petrol eserleri, tahıl, ayçiçek yağı alıyor. 2021’de Gürcistan’ı Rusya’dan 213 bin turist ziyaret etti. Garibaşvili, Gürcistan’ın son yıllarda Rusya’dan 3 milyar dolar turizm geliri elde ettiğini teyit etti. Gürcü mevsimlik personeller ve Rusya’daki Gürcü diasporası Gürcistan’a yıllık yaklaşık 500 milyon dolar varlık aktarıyorlar. Gürcistan’ın son sekiz yıldır Rusya’dan 12 milyar dolar aldığı hesap ediliyor. Doğal olarak Tiflis bütün bunları kaybetmek istemiyor.” (S. Tarasov / Regnum, 13 Nisan)
‘RUSYA’NIN OPERASYONUNDAN EN KÂRLI ABD ÇIKIYOR’
“NATO’da şu mantık güdülüyor: ‘Rusya’yı cezalandıralım, muazzam yahut yeri doldurulamaz ziyan görsün, Rusya zafer kazanamasın, bir galip çıkarız.’ Bu yaklaşım gerçekçi değil. Aklı başında bütün uzmanlar, gerginliği azaltma yolları aramaktan öteki alternatif olmadığını göstermek için çalışmalı. Ukrayna’nın fiilen eskisi üzere kalamayacağı açıktır. Tarafların tavır ve değerlendirmelerinin çatıştığı da açıktır, ancak caydırıcılık uğraşlarının, askeri potansiyelin artırılmasının, cepheleşmenin uzaya ve siber güvenlik alanına taşınmasının riskleri artırmakla kalmayıp mevcut durumu bir felakete taşıdığı da görmek kuraldır.” (D. Danilov / Russian Council, 12 Nisan)
‘DIŞ BORÇLARDA FİİLEN TEMERRÜDE İTİLİYORUZ’
“Rusya’nın geçen yıl sonundaki 630,6 milyar dolarlık altın ve döviz rezervlerinden elimizde yalnızca yüzde 38,5’i yani 242,8 milyar kaldı. Bloke edilen ölçü, yüzde 61,5 yani 387,8 milyar dolar. Ülkenin dış borcu 470 milyar dolar olsa da, Rusya, Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı hesaplarının ‘dost olmayan ülkelerde’ el konulması yüzünden geçen hafta 650 milyon dolar eurobond kuponlarını ödeyemedi. Mukavele gereği eurobond ödemelerinin tıpkı para ünitesinde yapılması gerekiyor. Batı, bunu teknik bir temerrüt kabul etti.
Bizi dış borçlarda fiilen temerrüde itiyorlar. Rusya Demiryolları ve elmas madenciliği yapan Alrosa da eurobondlarda temerrüde gittiler. Bunların mali kaynakları ve dış borçlarının çok düşük olduğu hesaba katılırsa temerrüt bir saçmalık. Üstelik ödemeler de çok azdı; Rusya Demiryolları’nın 250 milyon İsviçre frangı ödemesi, gelirleriyle karşılaştırıldığında denizde damla. Rusya’nın doğalgaz ve petrol ödemelerini ruble olarak alma kararını, siyasi alanda olduğu üzere mali alanda da ABD hegemonyasından rahatsız olan pek çok ülke destekliyor. Bu, doların temel dünya parası olarak, en emniyetli yatırım olarak, milletlerarası kaynakları şekillendirme aracı olarak rolüne diğer türlü bakmaya olarak veriyor.” (V. Tregubov / Gazeta.RU, 13 Nisan)
‘MAL VARLIKLARI BEYANNAMELERİNDE NELER YER ALDI?’
“15 Nisan’da yapılan gelir beyannamelerine nazaran Putin’in 2021 yılı karı 10,2 milyon ruble. Putin’e ilişkin mülkler ise değişmedi; eskisi üzere 77 m2 daire, 18 m2 garaj, iki GAZ-M-21 araba, bir Niva cip, bir de Skif marka römork. Ayrıyeten kullanımına ayrılmış olan 153,7 m2 daire ve 18 m2 garaj. Başbakan Mişustin’in yıllık geliri ise 18,3 milyon ruble. Mişustin’in kendine ilişkin gayrimenkul yok; ancak 5.500 m2 arazi, 861 m2 müstakil mesken ve 142 m2 daire, başbakanın kullanımında. Medvedev’e gelince, 2021’de geliri 10 milyon ruble kadar düştü ve 8,3 milyon ruble oldu.
Medvedev’in mülkiyetinde 367,8 m2 daire ve 47 dönüm arazi var. Putin’in Ukrayna ile barış görüşmelerini yürüten yardımcısı Vladimir Medinskiy’in yıllık geliri 106,7 milyon rubleyi buldu. Geçen yıl 17,6 milyon ruble gelir beyannamesi yapan Medinskiy’in çok ölçüde gayrimenkulü sattığı tez ediliyor. Putin’in yardımcılarından Vladimir Simonenko’nun geliri de 95,7 milyon ruble. Güvenlik Kurulu Sekreteri N. Patruşev’in yıllık geliri 36 milyon ruble, Başkanlık Yönetimi Lideri Anton Vayno 11,6 milyon ruble, onun iki yardımcısı Sergey Kiriyenko ve Aleksey Gromov ise sırasıyla 27,2 ve 12,2 milyon ruble beyanname verdiler. Peskov’un beyannamesine nazaran 2021 geliri 14,5 milyon ruble. Peskov’un eşi Tatyana Navka ise bütün eşler ortasında rekortmen: 218,5 milyon ruble. Parlamenterler ortasında en zengini, 3,5 milyar rubleyle RFKP milletvekili Vladimir Blotskiy. Onu 2,5 milyar rubleyle “Yeni İnsanlar” başkanı Aleksey Neçayev ve 1,7 milyar rubleyle Birleşik Rusya’dan Leonid Simanovskiy takip ediyor.” (Kommersant, 15 Nisan)
‘SSCB’NİN PARAPSİKOLOJİ ÇALIŞMALARI BÜYÜK TEHLİKE’
“Amerikan Ordu Tıbbi İstihbarat Dairesi’nden John LaMothe’un imzasını taşıyan, Defence Intelligence Agency tarafından 1972’de yayınlanan ‘Controlled offensive behavior – USSR (U)’ isimli kitap, askeri gayeyle parapsikoloji çalışmalarını anlatırken, bunların Sovyetler tarafındaki benzeri çalışmalara karşı geliştirildiğini argüman ediyor. LaMothe’un savına nazaran SSCB’de parapsikoloji çalışmaları 1920’lerde başladı. 1972’de bu mevzuda 20 araştırma merkezi bulunuyordu.
LaMothe kitabında, insan davranışlarının manipülasyonunu bütün veçheleriyle aydınlatmaya çalışmış. Örneğin sorgu sırasında ışık, ses, koku, açlık, susuzluk, elektromanyetik tesir, duyusal yalıtım kullanımı, uyku sırasında eğitim, sübliminal telkin, psikotropik unsurlar bunlar ortasında. Telepati, durugörü, biyoenerji, telekinesi, avra, biyolojik alanlar vb.ne özel bir değer vermiş. LeMothe’a nazaran SSCB’nin parapsikoloji çalışmaları büyük tehlike, zira böylelikle çok bilinmeyen Amerikan askeri dokümanlarını çözebilir; Amerikan sivil ve askeri yönetimine uzaktan tesir edebilir; Amerikan devlet memurlarının toplu vefatına neden olabilir; her çeşit Amerikan silahını uzaktan etkisiz hale getirebilir; esir askeri çalışanı hipnoz yoluyla katillere dönüştürebilir.
Sovyet parapsikolojik tehdidi ABD’de çok ciddiye alındı. 1972’de CIA tarafından Project Scanate (‘scanning by coordinate’ kısaltması) ismiyle birinci bilimsel program uygulamaya konuldu. Programın hedefi uzaktan görüydü ve Stanford Research Institute tarafından yürütülüyordu. 1977’de bu çalışmalar ‘Gondola Wish’ ismiyle Pentagon bünyesine girdi ve neredeyse çeyrek yüzyıl sürdü. Bu ikinci etapta çalışmalar ‘SSCB’de büyük muvaffakiyetler kazanılan’ telepati, telekinezi ve telepatik hipnoz alanlarında ağırlaştırıldı. 1978’de bu program kapatılarak uzak görü alanında çalışan Grill Frame projesi başlatıldı, o da sonraki yıl CIA programıyla birleştirildi. Bu çalışma INSCOM, Center Lane, Sun Streak üzere isimlerle 1986’ya kadar devam etti, 1991’de ise Stargate ismini aldı. 1995’te The Washington Post’un bir haberine bakılırsa uzak görü alanında muvaffakiyet sağlanmıştı.” (A. Alekseyev / Kommersant, 16 Nisan)
