Çin hükümetinin Rusya’nın askeri operasyonlarıyla ilgili Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne vurgu yapan lakin NATO’nun doğuya yanlışsız genişlemesini de münasebet gösteren tavrı, ülkenin önde gelen tarihçilerinin yansısına neden oldu. Çinli beş tarihçi tarafından yayınlanan açık mektupta, Pekin idaresine “Savaşa karşı daha net bir tavır alınması” daveti yapıldı.
MEKTUBA REAKSİYON: IRAK’IN İŞGALİNE NEDEN REAKSİYON VERMEDİNİZ?
Mektupta, “Tarihteki büyük felaketler ekseriyetle lokal çatışmalarla başlamıştır. Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşına şiddetle karşı çıkıyoruz. Rusya’nın hâkim bir devlete askeri müdahalesi, Birleşmiş Milletler (BM) tüzüklerinde yer alan memleketler arası normların ihlali ve mevcut global güvenlik sisteminin ihlalidir. Rusya’nın yaptığı yanlış ve Çin bunu yüksek sesle tabir etmeli” denildi.
Çin’de toplumsal medyada mektubu paylaşan birtakım hesaplar ise birkaç saat içerisinde siber hücuma uğrarken birtakım toplumsal medya kullanıcılarının da kelam konusu mektupta imzası yer alan tarihçilere, “Batı’nın Irak’ı işgali sırasında neden hiçbir şey söylemeyip reaksiyon vermediniz” biçiminde tenkitlerde bulunduğu, “hainler” ve “utanç verici” formunda yorumlar yaptığı görüldü.
TARİHÇİ XU: HALA GEÇMİŞ TRAJEDİLERDEN DERS ALMADIK
The Guardian’ın Çin muhabirlerinden Vincent Ni, hususa ait hazırladığı haberde, mektuba imza atan Çinli tarihçi Xu Guoqi’nin görüşlerine yer verdi. Haberde, Çinli tarihçilerin Pekin’in tavrı nedeniyle kaygılı olduğu belirtilerek “Bu savaş bir dünya savaşına mı yol açacak” sorusunu yönelttikleri de tabir edildi. Habere nazaran, Çinli tarihçi Xu, Pekin’in Rusya önderi Putin’in Ukrayna’ya dönük taarruzlarını kınamaya dönük isteksizliğinin “endişe verici” olduğunu söyledi.
Xu, “Birinci dünya savaşı periyodu çalışan bir tarihçiyim. Avrupa, 100 yıldan uzun bir mühlet evvel Çin için de çok büyük sonuçları olan büyük bir çatışmaya girdi ve bugün dünya, tekrar geri dönüşü olmayan bir noktada olabilir” dedi. Çin hükümet yetkililerinin Ukrayna krizine ait açıklamalarını ise “Bir tarihçi olarak büyük hayal kırıklığı yaşadım” halinde yorumlayan Xu, “Korkarım ki hâlâ geçmiş trajedilerden ders almamışız üzere görünüyor” dedi.
ÇİNLİ BAKANA KARŞILIK: KORKARIM Kİ, PUTİN KANDIRDI
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, cuma günü yaptığı açıklamada Çin’in “toprak bütünlüğünü ihlal eden her türlü harekete karşı çıktığını” söz etti. Lakin Rusya’nın Ukrayna’ya dönük askeri operasyonlarının NATO’nun doğuya hakikat genişlemesine bir karşılık olduğunu da kelamlarına ekledi. Tarihçi Xu, Pekin idaresinin NATO vurgusuna “Buna hakikaten inanıyorlar mı? Putin tarafından kandırıldılar mı?” sorusunu yönelterek şöyle devam etti: “Korkarım ki, kandırıldılar. Çin savunulamaz olan bir durumu savunarak güvenilirliğini tehlikeye atıyor. Buna paha mi?”
Rusya’nın Ukrayna’ya askeri operasyonlarının “işgal” olduğunu savunan Çinli tarihçi, “Çinlilerin söz ettiği üzere: Bir geyiğe at diyemezsiniz. Çinli tarihçiler olarak, Çin’in mevcut dünya sistemine temelden ziyan verebilecek bir duruma sürüklenmesini görmek istemiyoruz. Dünya barışı, insanlığa sevgi ve kalkınma ismini bunu net bir halde ortaya koymalıyız” dedi.
Xu, “Çin’in mevcut dünya nizamından büyük bir yararlanıcı olduğunu anlaması gerekiyor. Bu, hepimizin bu mevzuda sorumluluk duyduğunu göstermesi için bir fırsat birebir zamanda” dedi.
‘ÇİNLİ TARİHÇİLERİN AÇIK TUTUM ALMASI CÜRET İŞİ’
ABD’nin Kaliforniya eyaletindeki Irvine kentinde bulunan Kaliforniya Üniversitesi’nde çağdaş Çin tarihi çalışmaları yürüten Prof. Dr. Jeff Wasserstrom ise Çinli entelektüel topluluğun Pekin’in lokal ve milletlerarası sıkıntılara ait resmi siyasetlerine meydan okumasının uzun bir geçmişe sahip olduğunu belirtti.
Habere nazaran, Çin ve Hong Kong’daki üniversitelerde Pekin’e hal alan kimi akademisyenlerin misyonlarından uzaklaştırıldığını söz eden Wasserstrom, bu nedenle beş Çinli tarihçinin bu hususta açık mektup yayınlamasının dikkat cazip olduğunu vurguladı. Wasserstrom, “Bazen karşı hal almanın riskleri azdır lakin bu türlü esaslı bir mevzuda açık hal almak sahiden cüret işi” diye konuştu. (DIŞ HABERLER)
