ANKARA – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yıllar süren gergin bağların akabinde resmi ziyaret için Suudi Arabistan’a gitmesi muhalefetin yansısına neden oldu.
Muhalefet temsilcilerine nazaran, Türkiye’de işlenen Cemal Kaşıkçı cinayetinde Suudi yetkilileri işaret eden iktidarın, cinayete ait dava evrakını bu ülkeye devretme kararından yaklaşık üç hafta sonra yaptığı ziyaret ekonomik temelli bir çabayı içeriyor. İktidarın bu adımının kısa vadeli bir “çözüm” olduğunu, dış siyasetteki “zikzakların” tesirlerinin uzun vadede olumsuzluk yaratacağını söyleyen altı siyasi partinin dış siyaset kurmayları Suudi Arabistan ziyaretini kıymetlendirdi.
‘KATİL’ DEDİĞİNİZ BEŞERE NASIL SARILABİLİRSİNİZ?’
CHP İstanbul Milletvekili TBMM Dışişleri Kurulu Üyesi Yunus Emre’ye nazaran Cemal Kaşıkçı cinayetinin sorumlularının içinde Suudi idaresinin ögelerinin da bulunduğu delilli bir durum. İktidar temsilcilerinin, hiçbir şey olmamış üzere, cinayet Türkiye’de yaşanmamış üzere Suudi Arabistan’a gittiğini söyleyen Emre’ye nazaran Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu ülkeye gitmesinin tek manası var, o da, petro-dolar.
İktidarın, “Suudi ailesinin yönettiği fonlardan yararlanır mıyız, iktisattaki bu makus ortamdan çıkar mıyız” sorularının peşinde olduğunu savunan Emre, Erdoğan’ın Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la kucaklaştığı fotoğrafa reaksiyon göstererek şunları söyledi:
“Biz bir insanın bu formda vahşice öldürülmesine üzülüyoruz. Katledilen Cemal Kaşıkçı’yı Erdoğan ve etrafı tanıyor. Arkadaşları. Arkadaşının katiliyle bu fotoğrafları vermesi fecî. Siz ‘katil’ dediğiniz beşere nasıl sarılabilirsiniz? Araştırmalarda Erdoğan’ın kazanamayacağı ortaya çıkıyor. Toplumun en önde gördüğü husus iktisat olarak dikkat çekiyor. Bunu bir siyasetçinin kaygı etmesi şüphesiz anlaşılır fakat buna tahlil için katillerle sarılmayı mı buldunuz?”
‘SICAK PARANIN PEŞİNDELER, BU BİR GÖZ BOYAMA’
HDP Adana Milletvekili TBMM Dışişleri Komitesi Üyesi Tülay Hatimoğulları Oruç’a nazaran iktidarın uzunca bir vakittir Körfez ülkeleriyle ortası berbattı ve bu devirde hepsiyle barışmaya çalışıyor. İktidarın Körfez ülkeleriyle “arayı güzel yapma” adımlarının ekonomik temelli olduğunu söyleyen Oruç, iktidarın Türkiye’ye sıcak para sağlamayı hedeflediğini söyledi. İktidar seçim evresinde, “piyasaları görece rahatlatmak” için sıcak paranın peşinde olduğunu belirten Oruç, bunun “hakiki bir rahatlama” değil, “göz boyama” olduğunu söyledi.
AK Parti iktidarının dış siyasete kendi çıkarları doğrultusunda baktığını, bilhassa Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinin iç barışına hizmet etmediğini söyleyen Oruç, “Bu yanlışları bir ziyaretle örtemezler zira çok yanlış yapısal yanılgılar oldu. Bölgenin her yerinde çatışmalar devam ediyor ve bunda da iktidar daima çatışan bir tarafın yanında yer aldı. AKP dış siyasete kendi iktidarını tahkim etmek için çıkarcı yaklaşıyor. Muhtaçlığımız olan hem Türkiye hem Orta Doğu hem de Kuzey Afrika barışını tesis edecek bir dış siyasetin uygulanması” dedi.
‘İKTİDAR U DÖNÜŞÜYLE KENDİNE ÇIKIŞ YOLU ARIYOR’
İYİ Parti Milletlerarası Siyasetler Lideri Ahmet Kamil Erozan, iktidarın Suudi Arabistan ziyaretine dair, “Müslümanlıkta günah çıkarmak yok lakin birisi herhalde günah çıkarıyor. Bu kadar basit” dedi. Cemal Kaşıkçı cinayeti nedeniyle bu tabirleri kullandığını belirten Erozan, “Parasızlıktan kime el açacağımızı karıştırmaya başladık” diye konuştu.
İktidardan unsurlu bir hal beklediklerini söyleyen Erozan, bunun olmadığını söz ederek, “Maalesef iktidar U dönüşü ve zikzaklarla kendine çıkış yolu arıyor. Sonuç belirli. Az kaldı. Sabreden derviş muradına erermiş” dedi.
‘AK PARTİ’NİN DIŞ SİYASETİ TÜRKİYE’Yİ İTİMAT SORUNUYLA BAŞ BAŞA BIRAKIYOR’
Çevre ülkeleriyle alakaların düzenlenmesinde bir mahsur görmediklerini söyleyen Saadet Partisi Dış Bağlar Lideri Mustafa Kaya’ya nazaran AK Parti’nin dış siyaset yürütme üslubu ve usulü, Türkiye’yi hem içeride hem de dışarıda inanç sorunuyla baş başa bırakıyor.
Süreç idaresinde “tutarsızlıkların, zikzakların” tepe yaptığı ortamlarda daha düne kadar iktidarın Birleşik Arap Emirlikleri’ni, “15 Temmuz’un finansörü” ilan ettiğini, Kaşıkçı cinayetinin akabinde Suudi Arabistan’a yönelik ağır cümlelerin kurulduğunu hatırlatan Kaya, “O cümlelerden sonra bu biçim haller içerisine girilmesi, ‘Uluslararası münasebetlerde çıkarlar vardır, dostluklar düşmanlıklar yoktur’ tabirleriyle açıklanamaz. Bunun dengeli ve mantıklı formda kurgulanması gerekir. Aksi takdirde bu Türkiye’nin mevcut ekonomik sıkışmışlığını kısa vadede aşabilen adımları beraberinde getirebilir ancak uzun vadede Türkiye’nin çıkarlarına, yumuşak gücüne ziyan verir” diye konuştu.
‘TÜRK DIŞ SİYASETİ DİYE BİR KAVRAM KALMADI’
Gelecek Partisi Dış Bağlar Lideri Ümit Yardım’a nazaran ortada “Türk dış politikası” diye bir kavram kalmadı. Türkiye içerisinde iktisat, hukuk, adalet üzere “çok can yakıcı konular” gündeme gelse de “çok daha vahim bir tablonun” dış siyasette yaşandığını tabir eden Yardım, “Ülke içindeki meseleler rasyonel idarelerin ve onların atacağı adımların imkân bulması halinde bir iki yıllı planlamalarla düzeltilebilir. Ancak vahim hale gelmiş dış siyaset ögelerinin toparlanması, bunun maliyeti gelecek kuşaklara yansıyacaktır. Diplomaside unutmak, sümen altı etmek yoktur” diye konuştu.
AK Parti’nin Suudi Arabistan ziyaretinde, “Onur kırıcı ve dış siyasette olmaması gereken tablolar” açığa çıktığını savunan Yardım, Orta Doğu’daki siyasalların basına yansıyan beyanlarına dikkat çekti. “Biz Türkiye’ye güvenmiyoruz. Türkiye sıkıştı, ekonomik sıkıntıları var” telaffuzlarının bu ülkelerde çok yaygın olduğunu belirten Yardım, “Tablo bu. İnsan ülkesi içinde yanlış işler yapar ancak dış siyasette atılan bu adımlar gelecek iktidarların uğraşacağı en vahim tablo olacak” dedi.
DEVA’YA NAZARAN ‘TUTARSIZLIĞIN’ NEDENİ, DIŞ SİYASETİN İÇ SİYASET İÇİN ARAÇSALLAŞTIRILMASI
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Dışişleri ve Güvenlik Siyasetleri Lideri Yasemin Bilgel’e nazaran iktidarın benimsediği dış siyasette tutarsızlık var. Önemli bir sorun olan tutarsızlığın nedeninin, “Dış siyasetin iç siyaset için araçsallaştırılması” olduğunu tabir eden Bilgel şunları söyledi:
“Siz dış politikayı kendi başına bir alan olarak yürüttüğünüz, iç siyasette araçsallaştırmadığınız noktada bu tutarsızlık da açığa çıkmaz. Ama AK Parti’nin o gün işine ne geliyorsa bunu demek istiyor. Bu kelamlar iç kamuoyunda muhakkak kısımlarda ses getiriyor. Lakin bu türlü yapılmaması gerekiyor. Zira dış siyaset öteki alanlara benzemiyor. Siz yalnızca iç kamuoyuna konuşmuyorsunuz. Söylediğiniz her şeyle dış kamuoyuna da konuşmuş oluyorsunuz. Bu durum ülkenin prestijini da zedeliyor.”
