İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından hazırlanan “Ekonomik krizin kıskacında İstanbul’da Geçim ve Dayanışma” araştırması kentteki yoksulluğun boyutunu ortaya koydu. Yoksulluktan en çok bayanların ve çocukların etkilendiği belirtilen araştırmaya nazaran, krizin yüklenicisi de bayanlar. Araştırmaya nazaran temel besin eserleri dışında alışverişi kesti, pazarda çürümeye yüz tutmuş eserleri en uygun fiyata, hatta birden fazla vakit fiyatsız bir biçimde almaya gelenlerin sayısı son altı ay içerisinde besbelli bir halde arttı. Geçinmek için konuttaki eşyalar satılıyor, tıpkı toplumsal yardımlar nakde çevriliyor.
İSTANBULLULARIN YÜZDE 88’İ EKONOMİK KRİZ YAŞANDIĞINI DÜŞÜNÜYOR
İstanbul genelini kapsayan araştırma geçtiğimiz günlerde yayınlandı. Araştırma kapsamında Türkiye’nin içinden geçtiği ekonomik kriz sürecinin İstanbul’da farklı toplumsal bölümler tarafından nasıl yaşandığı, İstanbulluların krizi nasıl algıladığı ve İstanbul’da kimlerin nasıl fakirleştiği üzere unsurlar incelendi. Araştırmaya nazaran İstanbulluların yüzde 88’i Türkiye’de ekonomik bir kriz yaşandığını ve bu krizin büyük oranda ülkenin idare biçimiyle ilgili olduğunu düşünüyor. İştirakçilere nazaran İstanbul’da kirada yaşayan iki çocuklu bir hanenin geçinebilmesi için ayda en az 6 bin 87 TL kazanması gerekiyor.
‘GRAMLA ALIŞVERİŞ’
Araştırma kapsamında görüşülen mesken içi emek harcayan bayanların yüzde 62’si temel besin eserleri dışında besin alışverişi yapmayı kesmiş durumda. Ayrıyeten, bayanların yüzde 42’si taneyle ve gramla alışveriş yapmaya başladığını lakin bu halde temel besin gereksinimlerini karşılayabildiklerini belirtti. Görüşülen pazarcıların tümü akşam pazarıyla birlikte “çıktı” diye tanım edilen ve çürümeye yüz tutmuş eserleri en uygun fiyata, hatta birçok vakit fiyatsız bir biçimde almaya gelenlerin sayısının son 6 ay içerisinde besbelli bir formda arttığını söylüyor. Görüşülen her iki konut içi emek harcayan bayandan biri akşam pazarlarında “kalan” bu eserleri çok ucuz fiyata aldığını söz ediyor.
‘PEDDEN VAZGEÇİLDİ’
Araştırmada bayanlar için temel bir gereksinim olan hijyenik ped başta olmak üzere öbür hijyen eserleri, ferdî bakım eserleri ve medikal materyaller, kıyafet, oyuncak, kitap, destekleyici eğitim malzemeleri, konut eşyası çabucak hemen herkes tarafından kriz periyodunda birinci vazgeçilenler ortasında sayıldı.
‘EŞYALAR SATILIYOR’
Geçinmek için meskendeki eşyalar satıldığı, birebir toplumsal yardımların nakde çevrildiği belirtilen araştırma raporunda “Evdeki eşyaları satmak, tıpkı toplumsal yardımları çeşitli metotlarla nakde çevirmek ve eldekini diğer bir eserle takas etmek hayli yaygın geçim stratejileri ortasında. Bu stratejiler birden fazla vakit sadece taban geçim masrafları olan kira ve faturaları karşılamaya yarıyor. Bakkallar tüm esneklikleriyle dar gelirlilerin öncelikli gereksinimlerine nazaran ellerindekini takas etmeleri için kıymetli bir uğrak oluyor. Krizle birlikte eldekini nakde çevirme stratejisinin engelliler için en temel medikal gereksinimler seviyesine kadar düştüğü söyleniyor” denildi.
‘ÖĞÜNLERİ HESAPLIYORUM’
Araştırmaya katılan Sultanbeyli’de yaşayan ve taban fiyatlı çalışan bir anne “Hiçbir şeye para ayıramıyoruz. Markete gitmek, dışarıda yürümek dışında bir şey yapamıyoruz. Cümbüş bile kısıtlı. Sinemaya gitmek istesen dört kişilik bir ailesin, yalnızca yol parası ve biletle 300 lirayı bulur. Bu mümkün mü? Sabah meskenden çıkarken o gün kaç öğün yemek yiyeceğini hesaplıyorsun” diyor.
‘TASARRUF MARATONU’
Araştırma müddetince krizin iki temel yüklenicisinin bankalar ve bayanlar olduğu anlatılan raporda şu sözlere yer verildi:
“Buna nazaran bayanlar krizde daralan hane bütçesini tasarruf emekleriyle genişletiyor, bu nedenle krizde daha fazla mesken içi emek harcıyorlar. Hangi markette hangi eserin ne kadar satıldığına dair incelikli bir piyasa bilgisine sahip olan bayanlar konutun gereksinimlerini en az harcamayla kapatabilmek için gündelik geçim kaygısına önemli bir tasarruf emeği yatırıyorlar. Sütü, yoğurdu, yumurtayı öteki yerden, ekmeği öbür yerden, sebzeyi ise değişik bir yerden almak bayanların birçok için alıştıkları bir nizam. İndirimleri takip etmenin, bin bir hesap yaparak masrafları minimize etmenin kriz devrinde çok daha kritik hâle geldiği, bu tasarruf emeğinin bayanlar için bir çeşit maratona dönüştüğü görülüyor.”
‘MÜDAHALE ETMELİ’
Araştırma raporunun sonuç kısmında ise özetle şu tabirler yer aldı: “Gün be gün artan fiyatlar herkesin yakın markajına girmişken krizin ismini koymak çok daha kolay oluyor ve asıl farklılaşma krizin sebeplerinin ne olduğu konusunda yaşanıyor. Pek çok insan için krizin stokçuluk yapan esnaf yahut fırsatçılık yapan mesken sahipleri üzere gündelik sorumluları bulunuyor. Krizin ülkenin yönetilme biçiminden kaynaklandığını düşünenler ise çoğunluğu oluşturuyor. Krizi bir idare sorunu olarak görsün ya da görmesin, herkesin ortaklaştığı tek bir nokta bulunuyor: Devletin bugün yaşanan aksi yüz oluşa, istikrarsızlığa, öngörülmezliğe, kitleler hâlinde fakirleşmeye, açlığa, işsizliğe, hayat pahalılığına ve tüm bunlar karşısında ‘korunmasız’ kalanlar ismine piyasaya müdahale etmesi gerektiği. Toplumsal dayanışma bir ‘yara bandı’ olarak tanımlanıyor ve toplumsal devlete ikame değil ek bir sistem olarak öne çıkıyor.”
