LEFKOŞA – Kıbrıs’ın kuzeyinde son günlerde büyük bir siyasi kriz yaşanıyor. Geçtiğimiz günlerde istifa eden hükümetin yerine kurulması planlanan üçlü koalisyon hükümeti, dün akşam hükümetin iki ortağının çekilmesinin akabinde dağılma noktasına geldi.
Kıbrıs’ın kuzeyinde dün akşam itibariyle derinleşen siyasi krize nasıl gelindi?
Kıbrıs’ın kuzeyinde 23 Ocak’ta gerçekleşen erken seçimde sandıktan açık orta farkla çıkan Ulusal Birlik Partisi (UBP), Kıbrıs Türk sağının iki küçük partisiyle üçlü koalisyon hükümeti oluşturdu. Bu hükümet, nisan ortalarında Ankara ile yeni bir mali protokol imzaladı. Protokolün imzalanması, küçük bir kabine revizyonunun sonrasına ve Başbakan ile Maliye Bakanı’nın Meclis kürsüsünden birbirlerini yalanladığı bir sürece denk geldi. UBP’nin iki üst seviye yetkilisinin bağlantılarında yükselen tansiyon, üçlü koalisyon hükümetinin istifasını getirdi. İstifa sonrasındaysa Cumhurbaşkanı Ersin Tatar yeni hükümeti kurma misyonunu tekrardan Başbakan Faiz Sucuoğlu’na verdi. Sucuoğlu da bu hafta başlarında yalnızca Maliye Bakanı’nın değiştiği bir kabinenin kurulması için teşebbüslerini başlattı. Sucuoğlu’nun hükümetteki iki küçük ortağı, bilhassa Türkiyelilerin desteklediği Tekrar Doğuş Partisi (YDP), yeni hükümetin kurulması için Sucuoğlu’ndan yeni hükümetin birinci 100 gününü kapsayan bir aksiyon planını kabul etmesini talep edince ve UBP kanadından bu teklife olumlu cevap gelmeyince, YDP ile hükümetin bir öbür ortağı Demokrat Parti (DP) dün akşam itibariyle hükümete inanç oyu vermeme kararı aldılar.
DP ile YDP’nin hükümetten çekilmesinin akabinde Kuzey Kıbrıs’ı hangi gelişmeler bekliyor?
Konuyu yakından takip eden kaynaklar, son gelişmeler ışığında KKTC’nin yakın vakitte yine sandık başına gideceği öngörüsünde bulundu. Kaynaklara nazaran ilerleyen saat yahut günlerde mevcut meclis aritmetiği bağlamında yeni bir koalisyon hükümeti kurulsa dahi bu kabinenin ömrü uzun olmayacak. Kaynaklar, Başbakan Sucuoğlu ve ana muhalefet önderi Tufan Erhürman’ın da ‘erken seçim’ iletisi vermeye başladığını belirterek,er yahut geç Kıbrıslı Türklerin yine sandık başına gideceği görüşünü öne çıkarıyor. Kelam konusu ihtimalin gerçeğe dönüşmesi durumunda, yakın vakitte yapılması planlanan mahallî idare seçimlerinin ne olacağı sorusuysa belirsizliğini koruyor.
Ankara’nın son gelişmelerdeki rolü ne?
Kıbrıs’ın kuzeyindeki son gelişmeleri takip eden siyaset ve basın kulvarları, Ankara’nın yeni siyasi buhranda ‘başrolde olduğu’ görüşünde. Bu noktada, Lefkoşa’nın kuzeyinde gözler Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ile hükümetin Kıbrıslı Türklerden sorumlu yetkililerine ve diplomatlarına çevrilmiş durumda. Üçlü koalisyondaki kriz, Ankara’nın Kıbrıs Türk siyasetine yönelik müdahaleleriyle ilgili tez ve yorumların ağırlaştığı bir periyoda denk geliyor. 2020-2022 periyodunu kapsayan kelam konusu süreçte kayda paha gelişmeler yaşandı. KKTC’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine müdahale tezleriyle Kıbrıs Türk liderliğinde değişikliğe gidildi.
Lefkoşa’daki Cumhurbaşkanlığı’na milliyetçi ve popülist yanı ağır basan bir siyasi figürün yerleşmesi sonrasında, UBP’nin fevkalâde kongresinde kriz yaşandı. Bu krizin akabinde bir orta formül mahiyetinde öne çıkarılan üçlü koalisyon hükümeti uzun ömürlü olmadı. Hükümet bir ‘video skandalı’ nedeniyle dağıldı. Bu gelişme sonrasındaysa Faiz Sucuoğlu açık orta farkla UBP liderliğine ve Başbakanlığa seçildi. 23 Ocak seçimlerinde sandıktan kayda paha bir performansla çıkan Sucuoğlu, tüm başarılarına karşın hükümetinde büyük problemlerle karşı karşıya kaldı. Sucuoğlu birincinin kendisine yönelik baskılar sonucunda Dışişleri Bakanı’nı değiştirmek durumunda kaldı. Sonrasındaysa AK Parti iktidarına yakın duran Maliye Bakanı ile fikir ayrılığına düştü. Lefkoşa’daki kaynaklar, tüm bu gelişmeleri Ankara’nın Kıbrıslı Türklerin iç sıkıntılarına ve bilhassa UBP’ye yönelik müdahaleleriyle ilişkilendiriyorlar. Bu bakış açısına nazaran Ankara, UBP özelinde Kıbrıs Türk siyaset sahnesini yine dizayn edip adanın kuzeyinde yeni bir mali ve siyasi sistem oluşturmayı, başkanlık sistemini hayata geçirmeyi planlıyor.
Yaşanan derin siyasi kriz sürecinde Kıbrıs Türk tarafındaki sosyoekonomik tablo ne durumda?
Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşanan siyasi kriz, toplumun devam eden pandemi ve ekonomik kriz nedeniyle çok güç kaidelerle baş etmeye çalıştığı bir periyoda denk geliyor. Yakıt krizinin vurduğu Kıbrıs’ın kuzeyinde her gün elektrik kesintileri yaşanıyor. Altyapı açısından büyük sıkıntılarla boğuşan Kıbrıslı Türkler elektrik gereksiniminin bir kısmı, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin elektrik tedarikçisi Kıbrıs Elektrik Kurumu’ndan (AİK) satın alınan elektrik ile karşılanıyor. Öteki yandan enflasyon ve temel muhtaçlık unsurları fiyatlarındaki fahiş artışlar, Kıbrıslı Türkleri çok güç durumda bırakıyor. Hala turizmdeki dataların istenilen seviyede olmadığı Kuzey Kıbrıs’ta, Kıbrıslı Türkleri ekonomik açıdan ayakta tutan ‘nefes boruları’ adanın güneyinden, kumarhane kesiminden, üniversitelerden ve kamu maliyesinden gelen hudutlu gelirler olarak öne çıkıyor. Ekonomik açıdan iflasın eşiğindeki Kıbrıslı Türkler, 2000’li yılların başındaki krizin tersine Kıbrıs meselesinde ümit verici gelişmelerin gündeme yansımayışının da faturasını ödüyor. Çünkü Kıbrıs sıkıntısındaki tahlil yoluyla dünyaya ve AB’ye açılma düşü şu an Kıbrıs Rum ve Türk liderlikleri ortasındaki uzlaşmazlık nedeniyle gerçeğe dönüşemiyor. Yakın vakitte Rum tarafının sunduğu yeni İnanç Yaratıcı Tedbirler’i (GYÖ) reddeden Kıbrıs Türk tarafı, iki devletli tahlildeki ısrarını sürdürüyor.
