İran, çok ucuz petrolün istenmeyen sonuçlarıyla boğuşuyor. Yetkililer, yakıt fiyatlarını litre başına 0,03 dolara indiren maliyetli sübvansiyonları kaldırma baskısı altında.
Türkiye’de vatandaşlar gün çok artırım gelen ve git gide kıymetlenen akaryakıttan yakınırken komşu İran hükümeti çok farklı bir problemle karşı karşıya: Çok ucuz petrol…
Ağır devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına yalnızca 0,03 dolardan (0,8 TL) başlıyor. Bu sayı ABD’de 1,10 dolar, İngiltere’de ise 1,88 dolar. Türkiye’de ise şimdiki fiyatlarla akaryakıt 1,40 dolar düzeyinden satılıyor.
Ancak İran’daki çok ucuz pompa satış fiyatı, ithalatın artması nedeniyle devleti büyük ziyana sokuyor. Siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.
YAPTIRIMLAR BÜYÜK SORUN YARATIYOR
FT’nin haberine nazaran, petrol zengini İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etse de yaptırımlar nedeniyle arz yalnızca yurtiçi rafinaj kapasitesiyle hudutlu. Öte yandan İran Devlet Lideri Ebrahim Raisi ve hükümeti, ABD yaptırımlarının vurduğu bir iktisattaki problemleri çözmek için uğraş ediyor.
Artan talebin yarattığı meseleler ise İranlı yetkilileri on yıl sonra birinci kere stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorladı. İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, lakin rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söyledi.
BÜYÜK ZARAR
İran’da ithal edilen akaryakıt, hür piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt periyodunun sona ereceğinden kaygı ediliyor.
Milletvekili Mohammad-Reza Mir-Tajeddini bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, lakin kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya cüret edemediğini söyledi.
HÜKÜMET YÜREK EDEMİYOR
Yetkililer fiyatları en son 2019’da artırmış bu da halkın öfkesine sebep olmuştu. Milletlerarası Af Örgütü’ne nazaran, şiddetli sokak protestolarında 300’den fazla kişi öldürülmüştü.
Petrokimya kesiminde faliyet yürüten Hamid Hosseini, “Düşük petrol fiyatlarının mevcut durumu sürdürülebilir değil. Lakin hükümetin fiyatları artıracak siyasi hamaseti yok. Tüketim artmaya devam ediyor ve hükümet ithalat yapıyor. Fiyatlar tıpkı kalırsa iki yıl sonra talebi yönetmek imkansız olacak” dedi.
