Andrew Roth
Bir küme Rus insan hakları aktivisti, Rusya’yı Ukrayna’daki savaşı bitirmeye çağıran, “savaşı durdurmanın [ve] hem Ukraynalılar hem de Ruslar olmak üzere tüm insanların hayatlarını, haklarını ve özgürlüklerini muhafazanın ortak görevimiz” olduğunu ilan eden açık bir mektup yayınlamayı planlıyor. Ortalarında Lev Ponomaryov, Oleg Orlov ve Svetlana Gannushkina’nın da bulunduğu 11 önde gelen aktivist tarafından imzalanan “manifesto”, Rus insan hakları savunucularından oluşan yeni bir savaş zıddı kurul kurulduğunu ilan edecek ve bugüne dek Rusyalı insan hakları savunucularının savaşa karşı en geniş toplu bildirisi olarak tarihe geçecek.
AMAÇ SAVAŞA VERİLEN DAYANAĞI AZALTMAK
Aktivistler, Rusların Ukrayna’ya karşı yürütülen savaşa katılmaktan kaçınmasına yardım etmeye çalışacaklarını ve Savunma Bakanlığı’nın savaşta öldürülen Rus askerlerinin sayısı hakkında gerçek bilgi paylaşmasını talep edeceklerini lisana getiriyorlar. Bildiri taslağında, “Rus vatandaşları, savaş cürümlerine ortak oldukları ve kendilerinin de öldüğü Ukrayna topraklarında askeri operasyonlara katılıyorlar” deniyor: “Öncelikli maksadımız, anayasaya ve Rus maddelerine dayanarak bundan kaçınmalarına ve yasadışı biçimde düşmanlıklara katılmaya zorlanan her beşere yardım etmek.”
Aktivistlerin ikinci hedefi, “kendilerini bir bilgi boşluğunda bulan” Rus askeri çalışanının ailelerine tüzel yardım sunmak. Mektupta, “Ölülerle ilgili olarak, cesetlerin ailelere teslim edilmesi; esirlerle ilgili olaraksa, hür bırakılmaları ya da esir takası hakkında resmi olarak güncellenmiş bir bilgi mevcut değil” bilgisi aktarılıyor: “Akrabaların oğullarına ve eşlerine ne olduğunu öğrenmeleri ya da ölülerin cesetlerini teslim almaları sıkıntı ya da imkânsız.”
Manifesto, tutuklama ve tehditlerle amaca konan savaş aksisi protestocular üzerindeki baskının arttığı, sansür maddelerini ihlal ettiği için Echo of Moscow da dahil olmak üzere, Rus medya kuruluşlarının kapatıldığı ve Rus ordusu hakkında “sahte” bilgilerin yayınlanması durumunda 15 yıla kadar mahpus cezasına müsaade veren yeni kanunların kelam konusu olduğu bir ortamda yayınlanmaya hazırlanıyor.
‘SAVAŞIN HAKLI BİR MÜNASEBETİ VE GAYESİ YOK’
Mektupta, “Rusya, Ukrayna topraklarını işgal etti ve yakın geçmişte gibisi görülmeyen tam ölçekli bir savaş başlattı” deniliyor: “Bu savaşın ne haklı bir münasebeti ne de geçerli bir maksadı var. Birleşmiş Milletler Memleketler arası Adalet Divanı, Rusya tarafından ilan edilen ‘özel askeri harekâtın’ münasebetlerini yasadışı olarak nitelendirdi ve askeri hücumlara derhal son verilerek birliklerin geri çekilmesini talep etti.”
“Ne var ki çatışmalar, bombardımanlar ve füze taarruzları hâlâ sürüyor, kentleri ve hayati değere sahip altyapıyı yok ediyor. Milyonlarca Ukraynalı sığınmacı haline geldi, hem sivil (aralarında yüzden fazla çocuk da var) hem de her iki taraftan askeri işçi olmak üzere binlerce kişi öldü.”
Manifesto, gayesi Rusya’daki “yeni faaliyet koşulları” altında çalışmak üzere aksiyonları koordine etmek olan bir Rusya insan hakları savunucuları kurulu oluşturulduğunu ilan ediyor. İmzacılar ortasında, bir sivil toplum örgütü olan For Human Rights’ın kurucusu ve eski Duma üyesi olan Ponomaryov, Memorial İnsan Hakları Grubu’ndan Orlov ve Alexander Cherkasov ile Sivil Yardım Komitesi isimli sivil toplum örgütünün kurucusu Gannushkina da dahil olmak üzere, Rusya’nın en meşhur insan hakları aktivistlerinden kimileri bulunuyor. Manifestoya imza atan birkaç kişi ise “güvenlik nedeniyle” listede gösterilmiyor.
Aralarında tabiplerin, akademisyenlerin ve bilgi teknolojileri çalışanlarının meslek örgütlerinin de bulunduğu bir küme STK, Ukrayna’da bir aydan uzun bir müddet evvel başlayan savaşı protesto etmek gayesiyle açık mektuplar yayınladı. O vakitten bu yana pek çok küme hükümetten ya da Kremlin yanlısı örgütlerden gelen baskılar sonucunda imzaların bulunduğu listeleri gizlemek zorunda kaldı.
Bu hafta [öncekilere ek olarak] dokuz yıl daha mahpus cezasına çarptırılan Rus muhalefet başkanı Aleksey Navalni de Rusları savaş aksisi protestolara katılmaya çağırdı: “Herkes bırakıp gitmiş yahut korkmuş üzere görünse bile, her hafta sonu savaş aksisi mitinglere gitmeniz gerek… Savaşa ve vefata karşı hareketin bel kemiği sizsiniz.”
Aktivistler, mektupta, Ukrayna’da süren savaşın, insan hakları ihlallerine rağmen cezasız kalma kültürünün bir sonucu olduğunu vurguluyorlar. Mektupta, “Avrupa’nın göbeğinde patlak veren savaş, Rusya’nın uzun vakitten beridir kendi vatandaşlarının ve idaresi altında bulunan herkesin hak ve özgürlüklerini korumak bağlamındaki isteksizliğinin devamı niteliğinde. Ve bir kere daha, İkinci Dünya Savaşı’ndan alınmayan bir dersi hatırlatıyor: Kendi hudutları içinde insan haklarını ağır ve geniş ölçülerde çiğneyen bir devlet, eninde sonunda milletlerarası barış ve güvenlik için bir tehdide dönüşür” sözleri yer alıyor. “Sovyetlerin dağılmasından sonraki yıllarda memleketler arası toplumun yaşanan bu süreçlere uygun bir formda reaksiyon vermemesi de olayların trajik biçimde gelişmesine katkıda bulundu.”
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
