Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) üç çalışma kümesine ayrılan 6’ncı Kıymetlendirme Raporu’nun son kısmı yayımlandı. Hükümetlerin ve insanların iklim krizinin en berbat tesirlerini nasıl engelleyebileceğine odaklanan İklim Değişikliğinin Azaltılması başlıklı rapor, dün 195 üye ülke tarafından onaylandı.
BBC Türkçe’nin haberine nazaran, raporun bulguları, iklim krizinin en berbat tesirlerinden kaçınmamız için global sera gazı emisyonlarının önümüzdeki üç yıl içinde tepeye ulaşması ve sonrasında süratli bir düşüşe geçmesi gerektiğine işaret ediyor. Rapor, bu türlü bir noktaya ulaşmamız durumunda bile 2050 yılına kadar atmosferden karbon çekebilecek teknolojiye gereksinimimiz olacağını söylüyor.
‘YÜZYILIN SONUNDA DÜNYA YAKLAŞIK 3,2 DERECE ISINACAK’
Bilim insanları ve hükümet yetkililerinin dikkatle incelediği ve dünyanın çok tehlikeli bir geleceği önlemesine kılavuzluk edecek rapor, tüm hükümetlerin karbondioksit salımlarını kesmek için tasarlamış olduğu planları yürürlüğe koyması durumunda bile dünyanın bu yüzyılın sonuna kadar yaklaşık 3,2 derece ısınacağını ortaya koyuyor.
Dün düzenlenen basın toplantısında konuşan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Bazı hükümetler ve büyük şirketlerin söyledikleriyle yaptıkları ortasında büyük farklılıklar var. Açıkça söylemek gerekirse palavra söylüyorlar ve bunun sonuçları fecî olacak” diye konuştu.
İKLİM KRİZİNİN DAHA DA KÖTÜLEŞMEMESİ İÇİN ARTIK KRİTİK NOKTADAYIZ
Araştırmacılar, hava sıcaklıklarının bu düzeylere yükselmesinin dünyada “benzeri görülmemiş sıcak hava dalgaları, fecî fırtınalar ve yaygın su kıtlıklarına” neden olacağını, bu tıp çok hava olayları ve felaketlerden uzak durmamız için sıcaklık artışını 1,5 derecede sonlandırmamız gerektiğini tabir ediyor.
IPCC raporu, bunun lakin global güç üretimimizi, sanayilerimizi, ulaşım sistemlerimizi, tüketim alışkanlıklarımızı ve tabiat ile bağımızı büsbütün değiştirdiğimiz takdirde mümkün olduğunu söylüyor. Rapora nazaran eşik olarak belirlenen bu düzey ile sonlu kalmamız için hayatımızı sağlamak üzere ürettiğimiz ve tükettiğimiz her şeyden ortaya çıkan karbon salımlarının 2025 yılına kadar doruğa ulaşması, akabinde süratle düşüşe geçmesi ve dünyanın 2050 yılına kadar net sıfır amacına ulaşması çok değerli. Öbür bir deyişle, 1,5 dereceyle sonlu kalmamız için son 10 yılda neden olduğumuz karbondioksit salımından fazlasını bir daha hiç üretmemeliyiz.
BBC’ye konuşan IPCC raporunun baş muharriri ve Eindhoven Teknik Üniversitesi’nde Sosyo-Teknik İnovasyon ve İklim Değişikliği profesörü Heleen De Coninck, “Rapor, global ısınmayı 1,5 derece ile sonlu tutmamız için artık kritik noktada olduğumuzu gösteriyor” diyor ve devam ediyor: “Sera gazı emisyonlarımızın 2025 yılına kadar pik düzeye ulaşması ve akabinde süratle azalması gerekiyor. 2050’den çabucak sonra ise atmosferden karbondioksit yakalamamız gerekecek.”
Kısa vadede güç üretim tekniklerimiz bu süreçte çok değerli olacak. Şanslıyız ki dünyada güneş gücü panelleri ve rüzgar türbinleri fiyatlarında son 10 yıl içinde neredeyse yüzde 85 oranında düşüş oldu.
Çevre örgütü Greenpeace’ten Kaisa Kosonen, “Dünyada hem savaşları hem de iklim krizini sürdüren fosil yakıt sanayisinin sonu geldi. Artık yeni fosil yakıt yatırımlarının yapılmaması, var olan kömür ve doğalgaz santrallerinin de süratle kapatılması gerekiyor” diyor.
İNSAN ALIŞKANLIKLARI DA DEĞİŞMELİ
Öte yandan IPCC raporu, insanların hayat ve besin tüketim alışkanlıklarının da değişmesi gerektiğini öne sürüyor.
IPCC Eş Lideri Priyadarshi Shukla, “Alışkanlıklarımızı ve davranışlarımızı değiştirmemize yardımcı olacak gerçek strateji, altyapı ve teknoloji ile 2050 yılına kadar sera gazı salımlarında yüzde 40 ila 70 ortasında azalma elde etmemiz mümkün. Hayat alışkanlıklarımızdaki bu değişikliklerin tıpkı vakitte bizim için daha sağlıklı olduğu da kanıtlandı” diye anlatıyor.
Bunun için hükümetlerin insanları yürümeye, sağlıklı beslenmeye, daha az et tüketmeye teşvik etmesi gerekiyor, elektrikli araçlar için gerekli altyapıyı sağlaması gerekiyor.
Ancak rapor, global ısınmayı 1,5 derece eşiğinin altında tutmamız için sırf ağaç dikiminin kâfi olmayacağını söylüyor, karbondioksidin yeni teknolojiler aracılığıyla atmosferden direkt yakalanması ve çekilmesi gerektiğini söz ediyor. Lakin bu teknolojiler şimdilik çok masraflı ve IPCC üyelerinin kimileri bu türlü bir yaklaşımın işe yarayacağından kuşkulu.
UCL Üniversitesi’nde profesör olan Arthur Petersen, “Bu rapor hayallerle dolu. Bilhassa atmosferden süratlice ve büyük ölçüde karbonun çekilmesi fikri çok tasa verici” diyor ve ekliyor: “Bu raporda çok fazla boş hayal var.”
