Bekir Ağırdır: Macaristan’daki tablo Türkiye için olası mı?

Yani Ankara Escort Bayan Orban popülist otoriter ve keyfi davranan bir önder fakat iktisatta de birtakım şeyleri başarmış Bizdeki ekonomik durum ise büyük bir enflasyon ve işsizlik sarmalına insanların kazanımlarını konumlarını kaybettikleri derin bir fakirleşmeye dönüşmüş durumda

Ağırdır bir ortada olmanın kazanmak için kâfi olmadığına dikkat çektiği yazısında Türkiye’de muhalefetin açmazlarını da kıymetlendirdi

Macaristan ve Sırbistan seçimlerinde bir kere daha popülist otoriter başkanlar kazandı Aman Allah ım Türkiye nin iktidar yandaşlarında bir zafer havası muhalefetinde ise panik Sıkça duyduğumuz hakikat kelam ise bu seçimlerden muhalefetin ders alması gerektiği

Son mahallî seçimlerde muhalefet partileri bir ortaya gelip ortak aday çıkararak Budapeşte Belediye Başkanlığı seçimini kazanmıştı bu genel seçimde de muhalefetteki birlikteliğin kazanacağı umudu güçlüydü Kategorik olarak bu umut doğruydu da Fakat görüldü ki problem sadece bir ortada olmaktan ibaret değil İç ve dış dinamikler toplumların his halleri vaktin ruhu muhalefetin örgütlenmesi seçim sürecinin idaresi ve elbette aday seçimi üzere seçmenin tercihlerini etkileyen o derece çok öge var ki

Daha da kıymetlisi seçimin sonucu muhalefetin seçmenle alakası kadar rakiplerin de yaptıkları yapamadıkları seçmenin hangi his ve motivasyonunu harekete geçirebildiklerine bağlı Seçim çok aktörlü çok katmanlı çok boyutlu bir oyun ve sadece bir aktörün mahareti başarısı başarısızlığı değil tüm aktör ve dinamiklerin çoklu karşılıklı etkileşimleri içinde gelişen bir süreç

KESİN KAZANACAK DİYEMEYİZ

Macaristan seçimlerindeki sonuç Türkiye için de muhtemel mıdır Evet Erdoğan ın seçimi kazanması bugünden bakılınca hâlâ muhtemeldir Muhalefet kesin kazanacak demek için erken Bu tereddütlü hali üreten de Erdoğan değil muhalefetin yapamadıkları temel prestijiyle

Çünkü Erdoğan ın ve AK Parti nin maharetini gücünü hafife almak ve sadece kusurlarına bakarak seçimi kaybedeceği varsayımı gerçekçi ve kâfi değil Yeniden Macaristan dan alınacak asıl derslerden birisi iktidarın yanlışları popülist otoriter siyasetlerine itirazın tek başına kâfi olmaması

Merak ediyorum nitekim Türkiye muhalefetinin partileri önderleri Macaristan da ne oldu ne olamadı neden olamadı üzerinde düşünüyor kendi stratejilerini o gözle yine kıymetlendirme gereksinimi duyuyorlar mı

Her şeyden evvel Macaristan ile Türkiye sosyolojisi farklı Tek benzerlik popülist otoriter idare biçimleri Bir diğer benzerlik orada da altılı muhalefet ittifakı ikili iktidar ittifakı olması Lakin unutmayalım ki 2010 da Orban Macaristan da iktidara geldiğinde işsizlik yüzde 11 iken 2020 de yüzde 4 3 e düşmüş enflasyon yüzde 4 3 iken 2020 de yüzde 3 3 e gerilemiş kişi başı gelir 13 bin 100 dolarmış 2020 de 15 bin 900 dolara yükselmiş Yani Orban popülist otoriter ve keyfi davranan bir başkan ancak iktisatta de birtakım şeyleri başarmış Bizdeki ekonomik durum ise büyük bir enflasyon ve işsizlik sarmalına insanların kazanımlarını durumlarını kaybettikleri derin bir fakirleşmeye dönüşmüş durumda

YENİ BİR SIÇRAMANIN EŞİĞİNDEYİZ

Her iki ülkenin global dinamiklerden etkilenme kapasiteleri yüksek Lakin Türkiye Macaristan dan farklı olarak global ekonomik ve siyasal bölüşüm arbedesinin hem sahnesi hem öznesi Öte yandan Macaristan da Avrupa Birliği ülkesi olması nedeniyle AB nin tüm risk ve fırsatlarından direkt etkileniyor

Pandemi süreci de Ukrayna krizi de popülist önderlerin bizatihi yeni sıkıntıların kaynağı olduklarının anlaşılmasını sağladı Ulus devletlerin ve popülist hareketlerin güçlendiği bir devrin sonunda aslında sorunlarımızın ne kadar global olduğunu global sorunların tahlillerinin de global olması gerektiğini anladık Zaten ve hoyratça gelişen globalleşme yerine artık gerçek global kurumların kuralların ne olması gerektiği tartışılıyor Bu arayışlar tartışmalar iş birlikleri ve tahliller sayesinde insanlık daha süratli bir değişim sürecine girecek Tıpkı 2 Dünya Savaşı sonrasındaki arayış ve ekonomik siyasi toplumsal sıçrama üzere yeni bir sıçramanın eşiğindeyiz

Ama şimdi büyük dönüşümün önderleri ve siyasetleri ortada olmadığı için dünya krizlere direkt müdahale yerine krizin sürece tesiri üzerinden bakıyor Yani bugün dünya Türkiye yahut Macaristan da ne olduğuna kimin ne yaptığına bakmıyor buralardaki mümkün krizlerin bu değişimi nasıl etkileyeceğine bakıyor O nedenle AB üyesi olduğu halde Macaristan daki demokrasiyi zorlayan uygulamalara açıktan karşı çıkmıyor

Türkiye muhalefetinin bunun ne kadar farkında olduğundan emin değilim Ancak Ukrayna krizi nedeniyle Türkiye yi ziyaret eden hiçbir siyasetçi muhalefet aktörleri ile temas kurmuş onların fikrini merak etmiş değil Demek ki hâlâ Batı ülkeleri siyasetçi ve yöneticilerinde muhalefetin seçimi kazanacağına dair bir kanaat oluşmuş değil Nasıl olsun ki muhalefetten hiç kimse dünyanın gidişatı ve Ukrayna sıkıntısında Türkiye nin durumuna dair bir tavır vizyon açıkladı mı Hatta cumhurbaşkanlığı adaylığı için açık yahut örtük istek ve niyeti olanların da gidişata dair bir vizyonunu kanaatini teklifini duyan oldu mu

Dolayısıyla muhalefetin birinci ve derin açmazı şimdi dünyanın gidişatı o gidişat içinde Türkiye nin durumu üzerine bir vizyonunun olmaması Kastettiğim emekli diplomat parti sözcüleri üzerinden mahcup birtakım açıklamalar değil bir dünya vizyonu sahibi olmak Bu vizyon seçmeni ikna etmek için değil etkilenenleri etkileyen aktörleri ikna etmek ülke için dünyanın muhtemel yeni sıçramasında bir fırsat aralığı oluşturmak ve global muhalif hareketlerle iklim ve etraf hareketiyle global yoksullukla gayret emek hareketiyle göçmen hakları hareketleriyle karşılıklı beslenme imkânlarını yaratmak için gerekli Lokal muhalefetin global muhalefet ve yeni arayışlarıyla karşılıklı beslenmesi üzere bir mevzu şimdi ne partiler de ne de aday adaylarında var Zira zihni bir bariyer var Partiler ve aktörler toplumun milliyetçi ve muhafazakâr Batı ya kapalı olduğu kabulüyle hareket ediyor İktidarın kurduğu yerli ve ulusal kavramının dışına çıkmayı hâlâ sakıncalı gören iktidarın çizdiği aralık ve gündem içinde oyuna razı olan bir muhalif zihin hâkim

BİR ORTADA OLMAK KAZANMAYA YETMEZ

Muhalefetin ikinci büyük açmazı hâlâ 28 Şubat mutabakatını gündeme getirememesi toplumsallaştıramaması 28 Şubat ta altı başkanın imzaladığı unsurlar manzumesi üzerine ben şimdi rastgele bir partinin toplantısını konferansını görmedim Partiler bu mutabakattaki unsurları kendi parti şuralarına örgütlerine vilayet ve ilçe liderlerine anlattılar mı seçmene o unsurların ne manaya geldiğini anlatma gayretine girdiler mi emin değilim O vakit beklentileri bir ortada durmanın kâfi olduğu tahminen de Lakin işte Macaristan örneği gösteriyor ki bir ortada olmak tek aday çıkarmak yetmiyor Şayet bir aradalığın gereğini maksadını içeriğini gerçek içselleştirip hakikat anlatmıyorsanız bir ortada olmanın manası sadece yüzde elli artı teğe ulaşmak olarak kalıyor En azından seçmen bu türlü kodluyor Bu algı güçlendikçe de muhalefet ittifakının handikapı güçlü otokratik önderi lakin altısı bir ortaya gelince yenebileceklermiş imgesinin içine sıkışmak oluyor Bu algı ise muhalefetin değil iktidarın lehine bir duygusal ve zihni atmosfer üretiyor

Muhalefet şimdilik sadece ekonomik krizin üreteceği seçmen yansısına yaslanmış imajı veriyor Böylesine büyük bir alt üst oluş seçmenin iktidara bakışını etkiliyor lakin şimdi seçmen muhalefete de dönmüş değil Muhalefet şimdi seçmende itimat inşa etmiş de değil Tek başına itiraz ve tenkit muhalefete gerekli seçmen dayanağı üretmiyor Seçmen gündelik sıkıntıların içinde sıkışmış umutsuz ve çaresiz durumda Fakat güvenerek peşine düşeceği yeni bir kelam ses de bulmuş değil Münasebetiyle sokakta gündelik hayatta muhalefetin güçlenmekte olduğuna dair bir hava algı oluşmuyor

Karşılıklı biçimde partiler ve örgütleri sokakta o havayı görmedikçe öz itimat eksikliği yaşıyor Öz inanç eksikliği her hareket ve açıklamada hissediliyor Seçmen de o öz güvensizliğe bakarak huzursuz ve temkinli duruyor Sokaklarda değişime dair bir heyecan altılı ittifaka dair bir umut yeni partilere karşı yeni ve heyecanlı bir bakış olmadıkça da gerçek meselelerin ürettiği ağır hava iyimserliği değil korkuyu besliyor

Muhalefetin bir diğer açmazı siyasi kültürden besleniyor Her partinin dört katmanı var Önder partinin kurumsal aklını oluşturacak üst idare örgüt seçmen Bu dördü ortasında bile bir mutabakat umut heyecan tutku yok Şimdilik başarılan altı başkanın birbirine inancı Fakat daha partilerin kurumsal akıllarını oluşturacak idare takımlarının kendi içlerinde bile mutabakatları yok Her bir partinin kendi örgütsel meseleleri ya da hâlâ güçlü biçimde örgütlenme eksiklikleri var Partilerle seçmenleri ortasındaki bağlantı bağlantı bile sıkıntılı Bu eksiklikler de seçmene yansıyor ve seçmen oyun alanının kenarında beklemeye devam ediyor

Muhalefet sırf 28 Şubat mutabakatını değil iktidarın yaptığı seçim yasası değişikliğinin nedenini ve muhtemel sonuçlarını bile sağlam bir siyaset başlığı yapmış değil Halbuki seçim maddesindeki değişiklikler iktidarın medyadaki hakimiyeti mahkemeler ve güvenlik güçlerini hoyratça kullanarak siyasi alanı olabildiğince daraltma gayretleri seçim sürecinde oluşacak seçmen kanaatlerini direkt etkilemeye dönük İktidarın bu bahisteki maharetini deneyimlerini ve niyetlerini yok saymak bugünden sadece bu sıkıntıyı bile siyaset konusu ve gündem yapamamak ve kâfi ki sandık kurulsun diye beklemek gerçekçi değil

Tüm bu değerlendirmelerim gerçek ise evet Macaristan daki üzere büyük bir hayal kırıklığı yaşamak hâlâ mümkün görünüyor Türkiye Macaristan a benzemiyor ki kanaatine sığınmak mı yeniden her şeyi düşünsek mi seçenekleri ortasında muhalefetin hangisini seçeceğini göreceğiz

KAYNAK