Namık Alkan
KKTC’de Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP) ve Tekrar Doğuş Partisi’nden (YDP) oluşan koalisyon hükümetinin istifasının akabinde yeni hükümetin kurulması gündemde.
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, 23 Ocak’ta yapılan erken genel seçimlerin akabinde 38. hükümeti kurma misyonunu 8 Şubat’ta Faiz Sucuoğlu’na vermiş ve Tatar, Sucuoğlu’nun hazırladığı kabine listesini 21 Şubat’ta onaylamıştı. Ersan Saner’in Sedat Peker tarafından toplumsal medyaya sürülen müstehcen görüntüsü nedeniyle 13 Ekim 2021’de istifa etmek zorunda kalması Faiz Sucuoğlu’nu Başbakanlık koltuğuna oturturken, Sucuoğlu’nun ömrü de kısa sürdü. Maliye Bakanı Sunat Altun’u misyondan alma talebi Cumhurbaşkanı Ersin Tatar tarafından kabul edilmeyen Faiz Sucuoğlu’nun 19 Nisan’da sunduğu istifası Tatar tarafından kabul edildi.
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Yerleşkesi, Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Münasebetler Programı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yonca Özdemir, KKTC’deki hükümet krizini kıymetlendirdi.
KKTC’de Faiz Sucuoğlu hükümeti istifa etti. KKTC’de neler oluyor?
KKTC’de bugün olanları anlayabilmemiz için vakti biraz geriye sarıp son iki yıl içinde yaşananlara bakmamız gerekiyor: Ekim 2020 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ankara, Akıncı’nın ikinci sefer seçilmesine tahammül edemeyeceğine karar vermiş ve bu seçimlerde çok açık ve güçlü bir formda UBP’nin adayı Ersin Tatar’ı desteklemişti. Fahrettin Altun’un stratejileri ve TC Elçiliği’nin teşebbüsleriyle birinci cinste oy vermeye gitmeyenler ve Tatar’a oy vermeyenler kapı kapı dolaşılarak ve maddi dayanak vaatleriyle ikinci cinste Tatar’a oy vermeye ikna edilmişti. Bunlar o kadar açık müdahalelerdi ki yalnızca seçimdeki öbür adayları kızdırmakla kalmamış, tam seçim öncesi KKTC’de koalisyon hükümetinin düşmesine de sebep olmuştu. Hayli kutuplaşan bir ortamda Tatar “Türkiye’nin adamı,” Akıncı ise “Kıbrıslıların özgür iradesinin temsilcisi” olarak seçimlerde yarışmış, ipi 4527 oy farkı ile Tatar göğüslemişti. Bu sonuç “AKP-UBP kazandı, demokrasi kaybetti” halinde yorumlanmıştı.
ERSAN SANER BAŞBAKAN YAPILMIŞTI
Sucuoğlu Ankara’ya karşın mi Başbakan oldu?
Tatar Başbakan olduğundan, bu sefer çabucak başbakanın kim olacağı konusu kriz olmuştu. Ankara yeniden bu bahiste tercihlerini ortaya koymuş, bu tercihler koltuğunu Ankara’ya borçlu Tatar tarafından da itinayla desteklenmiş ve UBP kurultayını kazanacağı kesin gözüyle bakılan lakin Ankara’nın tercih etmediği Faiz Sucuoğlu kurultayı kazanmasın diye bin bir tane dolap çevrilmişti. Adaylar zorla adaylıktan çektirilmiş, kurultay usulsüzce ertelenmiş, nihayetinde kurultaysız bir biçimde Ersan Saner Başbakan yapılmıştı. Lakin Ankara’nın kelamı dışına çıkmayan Saner’in koltuk macerası da Sedat Peker tarafından toplumsal medyaya sürülen müstehcen görüntüsü sebebiyle kısa sürmüş ve 13 Ekim 2021’de istifa etmek zorunda kalmıştı. Bunun üzerine erken seçim kararı alınmış, 1 Kasım’da sonunda UBP kurultayını yapabilmiş ve yeni seçilen liderleri Sucuoğlu da seçim hükümetine Başbakan olmuştu. Tüm bu siyasi çalkantılar 2020-2021 yılları ortasında yaşandı. Lakin çalkantılar silsilesi 2022’de de sona ermedi.
Erken seçimler 23 Ocak 2022’ta yapıldı ve 21 Şubat 2022’de yeni UBP-DP-YDP hükümeti kuruldu. Ama 7-9 Mart tarihlerinde çabucak bir “Dışişleri Bakanı krizi” yaşandı. Tez edildiğine nazaran sorun Ankara yeni atanan bakan Hasan Taçoy’u değil, milletvekili dahi olmayan Tahsin Ertuğruloğlu’nun Dışişleri Bakanı olmasını istiyordu. Ne oldu? Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Oğuzhan Hasipoğlu istifa ettirildi, yerine Dışişleri Bakanı Taçoy kaydırıldı ve yeni Dışişleri Bakanı Ankara’nın istediği üzere Ertuğruloğlu oldu.
Peki, artık ne oluyor?
Başbakan Faiz Sucuoğlu ve Maliye Bakanı Sunat Atun ortasında “elektrik” konusunda çıkan bir uyuşmazlık sonucu Başbakan Sucuoğlu Atun’u bakanlıktan almak istedi, lakin bu kabine değişikliği Cumhurbaşkanı Tatar tarafından kabul edilmedi. Niçin? Zira Atun AKP ile bağları en yakın siyasetçilerden biriydi. Bunun üzerine Başbakan tüm hükümetin istifasını sundu. Tatar bir gün bekledikten sonra istifayı kabul etti. Yani 21 Şubat’ta kurulan hükümet 59 gün sürmüş oldu! Artık yeni hükümet kurma çalışmaları başladı. Pekala ya Tatar yeni kabineyi de beğenmezse? Daha doğrusu ya yeni kabineyi Ankara beğenmezse? Atun ve Ertuğruloğlu’nun bakan olmadığı bir kabine kurmak mümkün mü? O denli ya, Türkiye onayı alınmadan artık kabine de kurulamıyor. Durum kısaca budur.
‘KARAR VE İCRAAT MERCİ ANKARA’
KKTC’ye Ankara’nın müdahalesi istikrasızlığın bir nedeni olabilir mi?
Tüm bunlar göstermektedir ki KKTC tam bir istikrarsızlık abidesi haline gelmiştir ve sebebi de Ankara’nın KKTC’nin iç işlerine eskisine oranla çok daha fazla müdahil olması, hatta artık olağanda Türkiye ile çok yakın bağlantıları savunan sağ partilerin ve sağ siyasetçilerin tolerans hudutlarını dahi zorlar hale gelmiş olmasıdır. Hem karar alma hem icraat merci adeta (Türkiye Elçiliği aracılığı ile) Ankara olmaya başladı. Elçilik artık seçimlerde aşikâr adaylara oy toplamaktan mafya arabuluculuğu yapmaya dek her çeşit faaliyetin merkezi pozisyonuna geldi.
Bunlar ne manaya geliyor?
Eskiden KKTC’yi dünyada tanınmadığı için dış egemenliği olmayan fakat iç egemenliği olan bir devlet olarak tanımlayabilirdik tahminen. Her ne kadar kör topal işliyor da olsa, KKTC hem demokratik seçimler aracılığıyla hükümetler kuran, hem de muhakkak devlet bürokrasisine sahip bir siyasi varlıktı. Fakat tabi ki polisin, askeri teşkilatların ve Merkez Bankası’nın Türkiye’ye göbekten bağlı olduğu Kuzey Kıbrıs’ta tam bir iç egemenlikten bahsetmek mümkün değildi. Bunlara yardım paketleri, toplumsal mühendislik gayretleri ve direkt siyasi müdahaleler eklenince egemenlik hususu hakikaten çok daha sorunlu bir hale geldi. Lakin son iki yılda yaşananalar bunların da ötesinde. Artık seçimlerin adil bir formda yapıldığını söylemek mümkün değil, mesela. Sonra, seçilenler ve hükümetler dahi hiçbir siyasi irade gösteremez hale geldi. Devlet işleyemiyor; daima bir müdahale, daima bir tokat, daima bir tökezlenme… Kıbrıslı Türklerin iradesi büsbütün Ankara’ya teslim olmuş durumda. Bu da süratle demokrasinin aşınmasına yol açıyor. Seçimler olsa dahi siyaset artık büsbütün bir “gölge oyunu” imgesinde, zira herkes perde ardında kimlerin olduğunun farkında. Ayrıyeten yaşanan derin ekonomik düşünceler, yolsuzluklar, usulsüzlükler, kayırmacılık, mafya kıssaları ve kamu hizmetlerinin düşük kalitesi ve bu meselelerin siyaset aracılığıyla değil çözülmek, bilakis daha derinleşiyor oluşu KKTC’li vatandaşları artık büsbütün bıkkınlığa ve ümitsizliğe sürüklüyor.
