Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’ya askeri operasyonun münasebeti olarak öne sürdüğü, “Ukrayna’nın Bolşevikler tarafından uydurulan bir ülke olduğu” söylemi Sovyet ihtilali tarihini de gündeme getirdi. Mevzuyu, “Lenin’in Ukrayna’sı” başlıklı yazısında tartışan Üniversal Gazetesi müellifi Cihan Tuğal, “Putin’in ve öteki emperyalistlerin asla hazmedemeyeceği şey, Bolşevik ihtilalinin birinci yıllarındaki özgürlük havası. Mazlum milletlerin kendi rotalarını çizmesi” yorumunu yaptı.
Tuğal’ın yazısından bir kısım şöyle:
Putin’in açıklamasında önemli iç çelişkiler var. Bir yerinde Bolşeviklerin UKKTH’yı manipülatif bir araç olarak edindiklerini söylüyor. Diğer bir yerde, bu tıp “ütopyacı fanteziler”in anayasaya dahil edilip ülkeyi yok ettiğini. Halbuki UKTTH, sonradan fetişleştirilmiş ve içi boşaltılmış olmasına karşın, ne bir manipülasyon aracı, ne boş bir fantezi. Kökleri Marx’ın İrlanda ve Polonya meselelerine yaklaşımında. Bolşeviklerin Marksizmi, 20. yüzyılın değişen uğraşları ışığında yine kurarken geliştirdikleri bir unsur UKKTH. Sınıfsal kurtuluşun, antiemperyalist gayretten asla ayrılamayacağının; ayrılırsa devrimci niteliğini kaybedeceğinin, Lenin tarafından net ve sistematik biçimde ortaya konuluşu.
Ancak Bolşevikler, birçok sebepten ötürü, birinci başta vadettikleri hakkı yavaş yavaş mazlum ulusların elinden aldılar. 1920’lerin sonlarına gelindiğinde, ulusların kendi mukadderatını tayin etme hakkının yerinde yeller esiyordu.
Bu dönemeçten sonra da SSCB, ulus kurmaya devam etti. Bir taraftan Rusların mazlum uluslar üzerindeki egemenliğini perçinliyor, lakin öteki taraftan bu ulusların lisanlarını, kültürlerini geliştirerek, yeni kimlikler oluşturuyordu.
Putin, Ukrayna’yı Lenin ve komünistler kurdu derken, bu süreci (çarpıtarak) anlatıyor. Lakin eklemeyi de unutuyor. Kendisinin son yıllardaki saldırganlığı, Ukrayna’daki ulusluk hissini, ve kültür birliği hissini, hayli derinleştirdi. Kendisini bir modül Rus, bir modül Ukraynalı gören, ya da bu kimliklere çok da takılmayan bir sürü insan, Putin endişesinden giderek Ukraynalılaşıyor son vakitlerde. Buradan bakılınca, bilhassa radikal sağa kayan haliyle, Ukrayna “Putin’in Ukrayna’sı.”
Aslında Ukrayna dahil, Rus havzasındaki ulusların kuruluşunun genel sınırları, dünyanın başka yerlerindeki ulus inşasına birçok açıdan benziyor. Milliyetçilerin argümanlarının bilakis, uluslar yüzyıllar öncesinin bize mirası filan değil. Lisan, kültür, toprak birliği, neredeyse istisnasız biçimde çağdaş periyodun yapıtı. Kurucu öge da (kendi başına olmasa bile) yüklü olarak devlet/ler. Ulusların oluşumunda, dış devletlere duyulan reaksiyonun de rolü azımsanamaz.
Dolayısıyla, Putin’in Ukrayna’ya özelmiş üzere gösterdiği durum, aslında her ulus için (bir yere kadar) geçerli.
Putin’in sorunu bir Lenin problemi üzere sunması ise, Bolşevizmin özerklikçi, özgürlükçü damarı üzerinden, yalnızca Ukraynalıların değil, tüm insanlığın hürriyet hasretine yapılan bir akın.
Her toplumsal küme üzere, ulus da süreç içinde oluşur, oluşturulur. Tüm problem, bu sürecin ve sonrasının, ne kadar mazlumların ve ezilen sınıfların; ne kadar hakim sınıfların ve emperyalistlerin denetiminde gelişeceği. Gerçek bir Bolşevik, ne ulusu/milleti öbür kimliklerin üzerine koyar, ne de insanları ulusal/milli kimliklerinden vazgeçmeye zorlar. Kıymetli olan, bu kimliklerin insanlığa mı, egemenlere mi hizmet ettiğidir.
Putin’in ve başka emperyalistlerin asla hazmedemeyeceği şey, Bolşevik ihtilalinin birinci yıllarındaki özgürlük havası. Mazlum milletlerin kendi rotalarını çizmesi. Bu yanıyla Bolşevizm, bugün ve her vakit, diktatörlerin unutamadığı bir endişeli düş olagelmiştir. Putin’in Lenin hayaletinden bir türlü kurtulamamasının nedeni (Batı basınının daima vurguladığı gibi) bir eski KGB casusu olmasından ve Sovyetler Birliği’ni tekrar kurmak istemesinden değil. Dengeli bir antiemperyalizmin kendi rejimini de altedeceğini bilmesinden. Bolşeviklerden artakalanların, Rus imparatorluğunu tekrar canlandırdıkları yanlışsız. Bugünün maksadı ise, Lenin’in halklara verdiği kelamın tekrar, daha güçlü formda tarih sahnesine çıkması olmalı.
Ukrayna işte tam da bu manada “Lenin’in Ukrayna’sı.” Somut bir gerçeklik olarak Ukrayna devletinden, ulusundan bahsetmiyorum. Bir potansiyel olarak Ukrayna kastettiğim. Bolşevik Devrimi’nin birinci yıllarında, Ukrayna devrimcilerinin kurduğu özerk şura cumhuriyetinin ruhunun tekrardan canlanma potansiyeli. Ukrayna ve etrafındaki mazlum halkların dayanışma içinde, hem Amerikan hem Rus emperyalizmine dur deme potansiyeli.
Özgürlüğü sevdiğini söyleyen herkesin temel vazifesi, “Lenin’in Ukraynası”nı emperyalist saldırganlığa karşı savunmaktır.
YAZININ TAMAMI
