ANKARA– 300’e yakın sivil toplum örgütünün oluşturduğu İstikrar ve Denetleme Ağı (DDA) Demokrasi Masası Buluşmaları kapsamında, ‘parlementer sistemi’ masaya yatırdı.
Alanında uzman isimler farklı masalarda bir ortaya gelerek istikrar ve denetlemeli bir parlamenter sistem için temel ölçütleri belirledi.
Çalıştay sonucu ortaya çıkan temel ölçütler rapora dönüştürüldü.
DDA’nın hazırladığı raporda, cumhurbaşkanının parlamenter sistemin gereği olarak icrai rastgele bir yetki kullanmaması gerektiği, cumhurbaşkanının tüm süreçlerinin karşı imza kuralına tabi olması gerektiği, cumhurbaşkanına rastgele bir düzenleyici süreç yetkisi tanımlanmaması gerektiği vurgulandı. DDA’nın düzenlediği online bir lansmanla tanıtılan rapor siyasi partilerle de paylaşılacak.
‘DEMOKRASİ TALEBİ OLAN HERKESE YOL HARİTASI OLSUN’
DDA’nın aralık ayında düzenlediği Demokrasi Masası Buluşmaları kapsamında Yasama, Yürütme, Yargı, Mahallî İdareler ve Siyasi Partiler ve Seçim Sistemi husus başlıkları üzerine oluşturulan online yuvarlak masalarda, sivil toplum örgütü ve medya kuruluşu temsilcileri, akademisyenler, eski bürokratlar ve alanında uzman şahıslardan oluşan 61 isim İstikrar ve Denetlemeli Bir Parlamenter Sistem İçin Temel Ölçütler Çalıştayı’nda bir ortaya gelmişti.
Çalıştayın sonunda, iştirakçilerin uzlaşma sağladığı görüşlerin derlenmesiyle, istikrar denetleme sisteminin parlamenter sistemde nasıl güçlendirilebileceğine dair her bir alana yönelik somut teklifler ortaya çıktı. Bu somut teklifler iştirakçilerin katkılarıyla rapora dönüştü ve bu rapor, DDA’nın düzenlediği online lansman ile tanıtıldı.
Lansmanın açılış konuşmalarını DDA Ağ Temsilcisi Zübeyde Ozanözü ve DDA Genel Koordinatörü Hayriye Ataş yaptı.
DDA Temsilcisi Zübeyde Ozanözü açılış konuşmasında, İstikrar ve Denetleme Ağı’nın farklı siyasi görüşleri kapsayan birçok sivil toplum örgütü ve yüzlerce paydaşın oluşturduğu, Türkiye’nin en uzun soluklu ve en çoğulcu savunuculuk platformu olduğunu belirtirken şunlara değindi:
“Ağımızın öncelikli çerçevesi vatandaşların toplumda etkin olarak iştiraki sağlamaktır. Çalışmalarımızı işleyen bir istikrar ve denetleme sistemi için ıslahata muhtaçlık duyan ve emniyetli bilgi kaynağı oluşturan ve bu istikamette tahliller yapan, siyasetler üreten çalışmalardır. Bugün gerçekleşen bu webinarımızda da bu unsurlar etrafında bir ortaya gelen iştirakçilerimiz, istikrar denetlemeli bir parlamenter sistem için tekliflerimizin somut bir biçimde ortaya konması, çoğulcu bir usulle oluşturulmuştur. Bu çalışmanın demokrasi talebi olan herkese bir yol haritası olmasını dileriz.”
‘BELİRLEYİCİ OLACAK’
DDA Genel Koordinatörü Hayriye Ataş ise açılış konuşmasına geçen devirlerde, İstikrar ve Denetleme Ağı olarak, istikrar denetleme sistemlerinin kurumsallaştığı bir başkanlık sistemi için de somut teklifler sunulan çalıştaylar gerçekleştirdiklerini hatırlatarak başladı. Ataş, Türkiye’de bir müddettir muhalefet partilerinin güçlendirilmiş parlamenter sistem ya da düzgünleştirilmiş parlamenter sistem üzere kavramları yeni bir sistem değişikliği üzerinden çalıştığını belirtirken, önümüzdeki seçim sürecinde ve sonrasında da hükümet sistemi tartışmalarının gündemin belirleyicisi olacağını söyledi. Ataş konuşmasına şöyle devam etti:
“Bu tartışmalarda İstikrar ve Denetleme Ağı olarak, hem hükümet hem de muhalefet kanadında istikrar ve denetleme kavramına yapılan ortak bir vurgu vardı. İstikrar ve Denetleme Ağı olarak bu vurguyu, demokratik istikrar ve denetleme sisteminin tekrar işlerlik kazanması, güçlendirilmesi, kamusal alanda tekrar tartışmaya açılması için bir fırsat alanı olarak gördük.”
Sistem tartışmalarının yoğunluk kazandığı bu periyotta yalnızca siyasi partiler ortasında yürütülen bir müzakere alanının mevcut olduğundan bahseden Ataş, “Bizler bu yapmış olduğumuz çalışmayla birlikte sistem tartışmasına ait somut tekliflerimizi geliştirmemizin yanı sıra Türkiye’nin bu kutuplaşmış siyasi ortamında bu üzere bahislerin iştirak, faal müzakere, çoğulcu bir perspektifle ele alınmasının toplumun siyasetleri içselleştirmesinde ve sahiplenmesinde ne kadar değerli olduğunu da ortaya koymak istedik” dedi.
‘SADECE SİYASİ PARTİLER ORTASINDA KALMASIN, FARKLI KISIMLARLA DE GÖRÜŞÜLSÜN’
Seçim sisteminden kamuda liyakata, yargı bağımsızlığından toplumsal cinsiyet eşitliğine dair pek çok alanda somut tekliflerin yer aldığı raporda parlamenter sistem tartışmalarına istikrar ve denetleme ölçütleri üzerinden bakmanın Türkiye’nin önümüzdeki süreçte tekrar demokratikleşme patikasına girmesi açısından yaşamsal nitelikte olduğu vurgulanıyor.
Raporda devam eden parlamenter sisteme geçiş müzakerelerine de değinildi ve şu sözlere yer verildi:
“Parlamenter sisteme geçiş tartışmaları ve ıslahat çalışmaları incelendiğinde sürecin çoğunlukla siyasi partiler ortasında devam eden müzakerelerle devam ettiği görülmektedir. Farklı görüşlerden ve farklı alanda çalışan sivil toplum, akademi, medya ve başka paydaşları bir ortaya getirerek somut teklifler geliştirmenin bu çalışmalara kıymetli bir katkı sağlayacağını düşünüyoruz.”
‘SEÇİM BARAJI YÜZDE 3’E DÜŞÜRÜLMELİ’
DDA’nın hazırladığı raporda, cumhurbaşkanının parlamenter sistemin gereği olarak icrai rastgele bir yetki kullanmaması gerektiği, cumhurbaşkanının tüm süreçlerinin karşı imza kuralına tabi olması gerektiği, cumhurbaşkanına rastgele bir düzenleyici süreç yetkisi tanımlanmaması gerektiği belirtildi.
Yargı alanına dair de düzenlemeler öngören DDA, Anayasa Mahkemesi’nin yapısının değişmesi gerektiğini, AYM’nin oluşumunda yürütmenin yetkisinin en aza indirilmesi gerektiğini tabir etti.
Belediyeler ve hükümet temsilcilerinin kamu kaynakları kullanarak seçim propagandası yapmasının yasal düzenlemeyle engellenmesi gerektiğini, siyasi partiler ortasındaki rekabet için seçim barajının yüzde 3, hazine yardımının ise yüzde 1-2 düzeyine düşürülmesi gerektiğini belirten DDA, lokal idarelerin idari ve mali özerkliğini sağlayacak adımlar atılması gerektiğini de raporunda vurguladı.
‘RAPOR SİYASİ PARTİLERLE DE PAYLAŞILACAK’
Denge ve Denetlemeli Bir Parlamenter Sistem İçin Temel Ölçütler Çalıştayı Sonuç Raporu, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem çalışmasını yürüten siyasi partiler başta olmak üzere tüm siyasi partilerle de paylaşılacak. (DUVAR)
