PAZARTESİ
* Brezilya’da, Luiz Lula da Silva, ülkenin Devlet Başkanlığı misyonuna resmen başladı. Lula’nın 37 üyeli kabinesinde 11 bayan bakan yer alıyor. Devlet eski Lideri Jair Messias Bolsonaro ise, ülkede uyguladığı faşizan siyasetlerden ötürü yargılanmamak için ABD’ye kaçtı.
* Meksika Yüksek Mahkemesi üyeleri, yaptıkları oylama sonucunda başkanlığa Norma Lucía Piña’yı getirdi. Piña, ülkenin birinci bayan Yüksek Mahkeme Lideri oldu.
Meksika Yüksek Mahkemesi Başkanlığına Norma Lucía Piña getirildi. * Meksika’nın Juarez kentinde bulunan Cereso 3 isimli eyalet hapishanesine, Los Mexicles Karteli’nin düzenlediği mahkum kaçırma baskınında 25 mahkum hapishaneden kaçırıldı. Baskın sırasında çıkan çatışmada 19 kişi öldü.
* Bolivya’da, Unidad Juvenil Cruceñista (UJC) – [Cruceñista Gençlik Birliği] ile güvenlik güçleri ortasında altı gündür süren çatışmalarda, sağın paramiliter gücü olan UJC üyeleri, bir polis departmanı komutanlığını ele geçirmeye çalıştı lakin başarılı olamadı.
* Barbados hükümeti; kökeninin köle tacirlerine dayanması nedeniyle, İngiliz tiyatro ve sinema-TV oyuncusu Benedict Cumberbatch da dahil, tüm aile üyelerinden tazminat talep etme niyetini açıkladı.
* Kolombiya ile Venezuela ortasında, 2021 yılından bu yana kapalı olan hudut, karşılıklı olarak açıldı.
SALI
* Guatemala’da, Movimiento Liberación de Popular (MLP) – [Halkların Kurtuluşu Hareketi], 2023 seçimlerinde Devlet Lideri adaylarının Maya kökenli Thelma Cabrera olduğunu açıkladı.
* Ekvador Cumhuriyeti Devlet Lideri Guillermo Lasso, Çin ile yeni bir ticaret muahedesi yaptıklarını ve 2023’te ihracat sayılarını daha da yükselteceklerini söyledi.
* Bolivya hükümeti, ülkenin, 2022 yılında 761 milyon dolarlık ticaret fazlası elde ettiğini açıkladı.
* Honduras’ta, Universidad Nacional Autónoma de Honduras (UNAH) – [Honduras Ulusal Özerk Üniversitesi] Şiddet Gözlemevi Müdürü Migdonia Ayestas, 2022 yılında ülkede 293 bayanın cinayete kurban gittiğini tabir etti.
* Saint Kitts ve Nevis Adaları, Banco de Desarrollo del Caribe (BDC) – [Karayip Kalkınma Bankası] tarafından temin edilen 17 milyon dolarlık finansmanla, Nevis Jeotermal Projesi’ni hayata geçirmek için birinci adımı attı.
* Hollanda’nın sömürge ülkesi Aruba’nın Turizm Bakanlığı, 2022 yılında 610 bin 474 turist ağırladıklarını ve bunun da, geçen yıla nazaran yüzde 24’lük bir artışa karşılık geldiğini açıkladı.
* Brezilyalı efsanevi futbolcu Edson Pelé, 29 Aralık 2022’de, 82 yaşında hayatını kaybetmişti. Devlet merasimi eşliğinde düzenlenen anmayla Pelé, toprağa verildi.
Edson Pele’nin cenazesi, Brezilyalıların ağır iştiraki ile Vila Belmiro Stadyumuna getirilirken. ÇARŞAMBA
* Kolombiya hükümeti; Ejército de Liberación Nacional (ELN) – [Ulusal Kurtuluş Ordusu] ile yaptıkları barış görüşmelerinin tıkanması sonucu, ELN ile süreksiz ateşkes muahedesinin askıya alındığını; birebir cinsten görüşmeleri Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) – [Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri] muhalif kanadı ile de yaptıklarını ve FARC ile ateşkesin sağlandığını açıkladı.
* Bolivya’da, Unidad Juvenil Cruceñista (UJC) – [Cruceñista Gençlik Birliği] ile güvenlik güçleri ortasında sekiz gündür süren çatışmalarda, sağın paramiliter gücü olan UJC üyeleri, şu ana dek Savcılık Ofisi dahil, 27 bina ve 44 aracı ateşe verdi. Merkezi hükümet, UJC destekçisi Santa Cruz Valisi Luis Fernando Camacho’yu misyondan alıp tutukladı.
* Bolivya İçişleri eski Bakanı Arturo Murillo, Kasım 2020’de kaçtığı ABD’de, ABD Yüksek Mahkemesi tarafından kara para aklama ve rüşvetten hatalı bulunarak altı yıl mahpusa mahkum edildi.
Arturo Murillo * Meksika İktisat Bakanlığı ile General Motors şirketi, elektrikli araç üretimi konusunda ön görüşmelere başladı.
* Brezilya Amazon Ormanları’nın yok olmasını önlemek emeliyle Norveç ile Brezilya ortak çalışma kararı aldı.
* Şili Jandarma Komutanlığı’nın 2022 yılı raporuna nazaran, ülkede işlenen cinayet oranı, bir evvelki yıla nazaran yüzde 43 artış göstererek 843’e ulaştı.
PERŞEMBE
* Meksika’da, Sinaloa Karteli’nin kurucusu ve başkanı Joaquín Archivaldo “El Chapo” Guzmán’ın oğlu Ovidio Guzmán Lopez, Culiacán’da güvenlik görevlilerince yakalanıp başşehir Ciudad de México’ya götürüldü. Bu yakalanmanın akabinde Kartel üyeleri, Sinaloa eyaletinde birçok yolu barikatlar kurarak trafiğe kapatırken, Culiacán Havaalanı’na düzenledikleri atakta, kalkışa hazırlanmakta olan iki uçağa çapraz yaylım ateşinde bulundular. Kartel üyeleriyle güvenlik güçleri ortasında çıkan çatışmalarda şu ana dek, ikisi uçak olmak üzere çeşitli tipte 250’yi aşkın araç ve birçok konut tahrip olurken, 30’un üzerinde kişi de hayatını kaybetti. Eyaletin büyük kısmı, de facto sokağa çıkma yasağı yaşıyor.
“El Chapo” Guzmán’ın oğlu Ovidio Guzmán Lopez’in yakalanmasından sonra Meksika’da çatışmalar devam ediyor. * Venezuela’da, Devlet Lideri Nicolás Maduro hükümetine karşı uğraş eden muhalefet kanadı, 2015’ten bu yana faaliyet gösteren paralel hükümet Ulusal Meclis’i fesh etti. Bu fesihle bir arada Maduro, önemli bir güç ve itibar kazanmış oldu.
* Venezuela Devlet Lideri Nicolás Maduro, Yvan Gil Pinto’yu Dışişleri Bakanı olarak atadı.
* Küba’daki ABD Büyükelçiliği, 2017’den bu yana birinci sefer tam göçmen vizesi süreçlerini yine başlattı.
* Guatemala’nın kuzey kesitinde, 2000 yıl önceye tarihlenen ve büyüklüğü 1.300 Km² olan bir Maya uygarlığı keşfedildi.
CUMA
* Meksika ve ABD göçmenlik yetkilileri, iki ülke ortasında yıllardır yaşanan göçmen krizini masaya yatırmak için El Paso’da bir ortaya gelme kararı aldı.
* Küba için casusluk yaptığı savıyla, ABD’de 20 yıldır mahpusta bulunan ABD Savunma İstihbarat Teşkilatı eski vazifelisi Ana Belén Montes, özgür bırakıldı.
* Şili’de 2022 yılsonu enflasyonu yüzde 12,8 oldu. Bu sayı, ülke tarihinin son 30 yılında görülen en yüksek enflasyon seviyesi.
* Ekvador Cumhuriyeti’nde bulunan Cotopaxi yanardağı, 1 kilometre yüksekliğe ulaşan kül sütunları püskürtmeye başladı. Yanardağ etrafındaki yerleşim bölgeleri boşaltılmaya başladı. Uzmanlar, yanardağın tehlike hududunda aktivite gösterdiğini belirtiyor.
Cotopaxi Yanardağı * Saint Lucia Gümrük Müdafaa Memurluğu, bir feribot içine gizlenmiş 398 kilo kokain ele geçirildiğini açıkladı. Kelam konusu kokainin piyasa pahası 9 milyon 100 bin dolar.
* Arjantinli mimar ve kent plancısı Rodolfo Livingston, 92 yaşında hayatını kaybetti. Livingston, kentlerde toplumsal refaha yönelik etkin çalışmalarıyla da tanınıyordu.
* Arjantin’in Patagonya eyaletinde 70 milyon yıl önceye tarihlenen bir dinozor fosili keşfedildi.
CUMARTESİ
* Honduras hükümeti, organize hata örgütleriyle gayret etme münasebetini öne sürerek, bugünden başlamak üzere ülkede 45 günlük OHAL ilan etti.
* İngiltere’nin sömürge ülkesi Cayman Adaları’na yeni vali olarak Jane Owen atandı. Owen, mevcut vali Martyn Roper’den vazifesi, 3 Nisan 2023’te devralacak.
Cayman Adaları yeni valisi Jane Owen * Arjantin Devlet Lideri Alberto Fernández, 24 Ocak’ta başşehir Buenos Aires’te düzenlenecek olan Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (CELAC) – [Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu] Zirvesi’ne ABD Lideri Joe Biden ve Çin Devlet Lideri Xi Jinping’i de davet etti.
PAZAR
* Haiti’nin başşehri Port au Prince’in yüzde 60’ının organize hata örgütlerinin idaresinde olduğunu açıklayan Birleşmiş Milletler yetkilisi Ulrika Richardson “ülkede önemli bir insani hayat krizi var” dedi.
* Kolombiya Sivil Havacılık Dairesi yetkilileri; Şili’nin başşehri Ciudad de Chile’den, başşehir Bogotá’daki El Dorado Havaalanı’na gelen bir uçağın iniş kadroları ortasında, kimliği belirlenemeyen iki ceset bulunduğunu açıkladı.
* Arjantin Merkez Bankası, mevcut döviz rezervinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ve bunu telafi etmek için de, Çin’le para takası mutabakatı yapıldığını bildirdi.
* Venezuela, 2022 yılını yüzde 305,7’lik enflasyonla kapattı.
* Trinidad ve Tobago’da, ailesiyle birlikte tatildeyken kaybolan ve üç haftadır bulunamayan 13 yaşındaki İngiliz vatandaşı Delika White Lezama için umutlar çabucak hemen tükenmiş durumda. Yetkililer, arama çalışmalarının bir hafta daha süreceğini açıkladı.
* 2022 yılsonu datalarına nazaran, başta Latin Amerika halkları olmak üzere, dünyada İspanyolca konuşan kişi sayısı 525 milyon 142 bin 550’ye ulaştı. Buna nazaran, sırasıyla; İngilizce, Çince ve Hintçe’nin akabinde, en çok konuşulan dördüncü lisan İspanyolca.
* Brezilya’da, Pazartesi günü Luiz Lula da Silva, ülkenin Devlet Başkanlığı vazifesine resmen başlamıştı. Devlet eski Lideri Jair Messias Bolsonaro ise, ülkede uyguladığı faşizan siyasetlerden ötürü yargılanmamak için ABD’ye kaçmıştı. Bolsonaro yandaşları (TSİ) 22:45’te başşehir Brasilla’daki Planalto Başkanlık Sarayı’na, Kongre’ye ve Federal Yüksek Mahkeme’ye baskın düzenledi. Lula, bunun bir darbe teşebbüsü olduğunu açıklarken, güvenlik güçleriyle aksiyoncular ortasında çatışmalar devam ediyor. Hususun uzmanları, hareketçilerin denetimsiz ve plansız hareket ettiğini, bu yüzden de kısa bir müddet sonra püskürtüleceklerini savunuyor. Darbe teşebbüsü Arjantin, Bolivya, Ekvador Cumhuriyeti, Kolombiya, Küba, Meksika, Şili ve Venezuela başta olmak üzere, çabucak tüm Latin Amerika ülkeleri tarafından kınandı.
Bolsonaro yanlıları Lula aleyhine şov yaptı, Kongre binasına saldırdı. Arjantin vatandaşı Emilio Morella’nın hikayesi…
ABD’nin “Cóndor Operasyonu”[*] çerçevesinde, 24 Mart 1976’da Arjantin’de bir askeri darbe gerçekleşir. Ülke, 30 Ekim 1983’e kadar diktatörlükle yönetilir. Kendi ülkeleriyle yetinmeyen generaller, Antarktika’nın kuzeyinde hak sav ederler ve Ekim 1977’de Silvia Morella isimli gebe bir bayanı kıtaya gönderirler. Bayan, 7 Ocak 1978’de bir erkek çocuk dünyaya getirir. Bu çocuk, generallerin hak savlarının somut örneği olarak sunulur. Lakin hiçbir memleketler arası kuruluş bunu kabul etmez. 7 yıl 7 aylık müddette yaklaşık 30.000 karşısı katleden askeri diktatörlük, tarihin çöplüğünde yerini alırken; küçük Emilio, Antarktika’da doğan birinci insan olarak tarihe geçer. Başşehir Buenos Aires’te yaşayan bilgisayar uzmanı Emilio Marcos Palma Morella, bugün 45 yaşında.
[*] 4Cóndor Operasyonu; CIA’in, 1 Nisan 1964 Brezilya darbesi ile başlayıp, 25 Şubat 1980 Surinam darbesine dek devam eden ve Latin Amerika’da (1964 Brezilya, 1971 Bolivya, 1973 Şili, 1973 Uruguay, 1976 Arjantin, 1980 Surinam) diktatörlüklerin askeri darbelerle iktidara getirilme projesinin ismidir. Saklılığı 2000 yılında kalkan proje, devrin ABD Lideri Bill Clinton tarafından kamu ile paylaşılmıştı.
