İ skandinavya’nın en eski halklarından Sámilerin ritüellerinde şamanlar tarafından kullanılan bir davul tam 330 yıl Escort Şerifali sonra gerçek sahiplerine iade edildi
1691 yılında Danimarka tarafından büyücülükle suçlanarak zalimce katledilen Anders Poulsson Sámi lisanındaki ismiyle Poala Ánde isimli bir şamana ilişkin olan tarihi enstrüman yaklaşık üç asır Şerifali Escort sonra ilişkin olduğu yere Norveç’teki Sámi Müzesi’ne verildi İskandinav coğrafyasında yüzyıllar uzunluğu asimilasyona maruz bırakılan Sámi halkı için bu tarihi bir kazanım
Nuh’un soyundan geldiğine inanılan Sámiler günümüze dek asimile Şerifali Escort Bayan edilmeden ve yok olmadan gelebilen ender halklardan biri Etnik olarak Arap Yahudi Süryan ve Maltalılar ile ortalarında kan bağı olduğu söylenen Sámi ırkı varoluşundan beri Norveç İsveç Finlandiya ve Rusya’nın kuzeyinde yaşıyor Halk avcılık balıkçılık ve Ren geyiği yetiştiriciliği yaparak geçiniyor Günümüzde sayılarının 60 70 bin civarında olduğu kestirim ediliyor
18 ve 19 yüzyıllardan bu yana Norveç ve İsveç tarafından uygulanan asimilasyon siyasetlerine maruz kalan Sámiler otorite tarafından tarihin çabucak her periyodunda yabani bir insan topluluğu olarak görüldü Hıristiyanlaştırılmaya çalışıldılar lisanları yasaklandı Ren geyikleriyle uçsuz bucaksız özgür bir coğrafyada yaşamaya alışmış olan şaman hikayeleriyle büyümüş çocukları zorla dini eğitim veren yatılı okullara alındı
YEŞİL SÖMÜRGECİLİK HAYAT ALANLARINI YOK EDİYOR
Ancak Sámi halkı en büyük felaketi 2 Dünya Savaşı sonrasında Almanlar İskandinavya topraklarından çekilirken yaşadı Ömür alanları ibadet merkezleri otlakları hasılı her şeyleri tahrip edildi yakılıp yıkıldı Savaş sonrası yıllarda ise Sámi topraklarında başlatılan madencilik ve elektrik santralleri üzere ekonomik faaliyetler günümüze dek gelen etraf gayretinde Sámileri tekrar gündeme getirdi Sámilere yönelik sistematik asimilasyon ve ekonomik sömürünün altında İsveç Norveç Danimarka üzere büyük ve gelişmiş ülkelerin çıkarlarının yattığını görmemek pek mümkün değil
Oysa Sámi inancına nazaran beşerler tabiatla hürmet ve ahenk içinde yaşamalılar Fakat günümüzde topraklarında hala devam eden güç yatırımları nedeniyle bu ahenk çoktan bozulmuş durumda Artık dev şirketlerle savaşmak zorunda kalan Sámilere nazaran bu faaliyetlerin tümü aslında ”Yeşil Sömürgecilik”ten öbür bir şey değil
Tüm bu tartışmaların ortasında huş ağacı ve ren geyiği derisinden yapılmış klâsik Sámi şaman davulunun tam 330 yıl sonra eski sahiplerine iade edilmesinin Sámiler için sembolik de olsa manası büyük Bu kutsal enstrüman Sámilerin tabiata dayalı dini hayatlarının sembolü olmuş
Şaman davulun yüzeyine bir çekiçle vurduğunda yüzeydeki pirinç halka harekete geçiyor ve kırmızı boyayla boyanmış sembollerin hareketine nazaran şaman geleceğe dair kehanetlerde bulunuyor Şaman davulu çalarken transa girdiğinde ölülerle irtibata geçtiğine ve farklı gerçekliklerde seyahat etttiğine inanılıyor
Sámi halkının klasik şifacıları ve koruyucuları olarak kabul edilen şamanların beşerlerle ruhlar ortasında arabulucu rolüne sahip oldukları kabul ediliyor 
GASP EDİLEN BİR KÜLTÜR
İsveç Almanya Birleşik Krallık ve dünyanın çeşitli müzelerinde örnekleri olan Sámi şaman davulları ise tıpkı şamanlar üzere tehdit olarak algılanmış ve büyük kısmı çeşitli yollarla gasp ya da yok edilmiş 17 ve 18 yüzyıllarda Sámi halkının Hıristiyanlaştırılması sırasında Sámi mülkiyetinden alınan davulların kıymetli bir kısmı ise koleksiyoncular tarafından satın alınmış Korunabilenlerin sayısının 70 ile 80 ortasında olduğu belirtiliyor Hala dünyadaki en büyük ve tek Sámi şaman davulu koleksiyonu Stockholm’deki Nordic Museum’da bulunuyor
1691 yılında mahkeme tarafından şaman Poala Ánde’den zorla alınan davulla ilgili farklı bir ayrıntı ise mevzuyla ilgili mahkeme tutanaklarının bugüne dek saklanmış olması Bu tutanaklarda şaman Poala Ánde Zor durumdaki insanlara yardım etmek ve sanatıyla uygunluk yapmak istediğini anlatıyor Lakin buna karşın kendisine verilen vefat cezası infaz ediliyor ve davul evvel Danimarka Kraliyet Koleksiyonu’na akabinde Danimarka Ulusal Müzesi’ne veriliyor
Poala Ánde’nin katledildiği devrin birebir vakitte Sámi ırkının yabanî usullerle Hristiyanlaştırılmaya çalışıldığı tarihlere rastlaması ise elbette tesadüf değil Poala Ánde üzere Hıristiyanlaştırılmaya ve hükümdarın otoritesine karşı çıkan birçok Sámi şaman ya da kendi lisanlarındaki ismiyle Noaidi’ler 17 ve 18 yüzyıl boyunca İsveç Danimarka Norveç krallıkları tarafından zalimce yok edilip tarih sahnesinden siliniyorlar
Poala Ánde’nin davulu bundan yaklaşık 40 yıl kadar evvel Norveç’in Karasjok kentinde tarihte kurulan birinci Sámi kültür merkezi olan Sámi Müzesi’ne bir sergileme için ödünç verildiğinde bu çok eski tartışma tekrar alevleniyor Sámiler davulun ilişkin olduğu yere yani Sámi Müzesi’ne iade edilmesi için bir teşebbüs başlatıyorlar Norveç’teki Sámi halkının başkanının Danimarka Kraliyet ailesine açtığı dava geçtiğimiz günlerde sonuçlanıyor ve hukuk tarihinde bir birinci gerçekleşiyor 17 yüzyılda verilmiş olan mahkeme kararı bozularak şaman davulu Norveç’teki Sámi Müzesi’ne iade ediliyor
Müze yöneticisi Jelena Porsenger Rusya doğumlu Norveç vatandaşı bir Sámi Birebir vakitte Sámi kültürü ve tarihi üzerine çalışmaları olan bir etnograf Porsenger bu tarihi kararın 40 yıllık çabanın sonucu olduğunu belirterek ”Tarihimizin kıymetlerimizin ve kültürümüzün aynı vakitte sömürgeciliğin ve eşitsiz güç bağlantılarının sembolü olan bu davul bizim için çok değerli” diyor ve Sámi inancının izlerini yansıtan şu yorumu da ekliyor
Bizim için bu çeşit objeler yalnızca maddi objeler değil Biz onları insan olarak düşünüyoruz ve bu gayrette yanımızda her vakit Poala Ánde’nin ruhunu da hissettik Artık şayet bizi dinlemek isterlerse başka müzelerle paylaşmaktan memnunluk duyacağımız öykülere sahibiz ”
Sámi halkının bu sembolik lakin kıymetli kazanımdan sonraki yeni amacı ise dünyanın farklı müze ve kurumlarına dağılmış olan Sámi kültür varlığına sahip çıkmak
ÇEVİREN Özgür His Durgun
KAYNAK The Guardian
