Gökbilimcilerden oluşan bir araştırma takımı, Avrupa Güney Gözlemevi’ne ilişkin Çok Büyük Teleskop’un (VLT) yardımıyla yeni bir yıldız patlaması tipi keşfetti ve ona ‘Mikronova’ ismini verdiler.
Bu tıp patlamalar kimi yıldızların yüzeyinde meydana geliyor ve her biri sadece birkaç saat içinde yaklaşık 3,5 milyar tane Büyük Giza Piramidi’nin kütlesine denk ölçüde yıldız gerecini yakabiliyorlar.
Nature mecmuasında yayınlanan araştırmanın önderi ve İngiltere’deki Durham Üniversitesi’nde gökbilimci olan Simone Scaringi, “Mikronova ismini verdiğimiz bu olguyu birinci kere gözlemledik ve kayıt altına aldık” diyor.
KÜÇÜK LAKİN ÇOK GÜÇLÜ BİR PATLAMA TÜRÜ
Mikronovalar çok derecede güçlü olaylar olsa da astronomik ölçeklerde küçükler; gökbilimcilerin yüzyıllardır aşina olduğu ve ‘novae’ [ya da nova] ismiyle bilinen yıldız patlamalarından çok daha az güç üretiyorlar. Her iki patlama çeşidi de ‘beyaz cüceler’ üzerinde meydana geliyor. Beyaz cüce tipi yıldızlar, Güneş’inkine emsal bir kütleye sahip fakat yaklaşık olarak Dünya boyutlarında olan meyyit yıldızlardan oluşuyor.
Novalarda, termonükleer patlamalar yıldız yüzeyinin tamamında meydana geliyor. Araştırmanın ortak müellifi ve Hollanda Amsterdam Üniversitesi’nde gökbilimci olan Nathalie Degenaar, “Buna benzeri patlamalar beyaz cücenin tüm yüzeyinin birkaç hafta boyunca yanmasına ve parlak bir halde parlamasına neden oluyor” diye izah ediyor. Mikronovaların ise yalnızca birkaç saat süren, daha küçük ölçekli ve daha süratli gerçekleşen patlamalar olduğunu lisana getiriyor.
SIK YAŞANSA DA GÖZLEMLEMEK ÇOK ZOR
Yeni keşfedilen mikronovalar, gökbilimcilerin yıldız patlamalarına ait anlayışlarına meydan okuyor ve daha evvel düşünülenden daha sık yaşanıyor olabilir. Scaringi “Temelde, Evren’in ne kadar dinamik olduğunu gösteriyor. Bu olaylar aslında ziyadesiyle yaygın olabilir; ama çok hızlı oldukları için onları tespit etmek çok zor” diyor.
Araştırma grubu birinci olarak NASA’ya ilişkin TESS uydusundan alınan dataları tahlil ederken bu gizemli mikro patlamalara rastladı. Nathalie Degenaar, “NASA’ya ilişkin TESS uydusu tarafından toplanan astronomik datalara baktığımızda, olağandışı bir şey keşfettik: Birkaç saat boyunca süren parlak bir optik ışık patlaması gözlemledik. Daha fazla tarama yaparken, buna benzeyen birkaç sinyal daha bulduk” diyor.
Mikronovaların keşfi, bilinen yıldız patlamaları kataloğuna bir katkıda bulunurken, araştırma takımı artık büyük ölçekli araştırmalar ve süratli takip ölçümleri gerektiren bu yakalanması sıkıntı olaylardan daha fazlasını gözlemlemek istiyor. (Derleyen: Tarkan Tufan)
