Tarihinin en derin ekonomik krizlerinden biriyle karşı karşıya olan Güneydoğu Asya ülkesi Sri Lanka, protestolar ve hükümetin istifasıyla sarsıldı. Ülkede halkın besin fiyatlarının artmasıyla başlayan isyan, hükümet kabinesinin tamamının istifasına neden oldu.
Başbakan Mahinda Rajapaksa hariç kabinedeki tüm bakanlar istifa etti. Eğitim Bakanı Dinesh Gunawardena, başbakanın yeni kabine kurabilmesi için istifa ettiklerini açıkladı. Başbakan’ın oğlu Namal Rajapaksa da istifa eden bakanlar ortasında.
Sri Lanka Merkez Bankası Lideri Ajith Nivard Cabraal, Aralık ayında ülkenin 2022’de bütün borçlarını “rahatça” ödeyeceğini söylese de, Twitter’dan paylaştığı bir bildiri ile istifa ettiğini açıkladı.
CUMHURBAŞKANI’NDAN HÜKÜMETE ‘BİRLİK’ ÇAĞRISI
Tüm bu gelişmeler karşında Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa, hükümete birlik davetinde bulundu. Rajapaksa Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nın yayınladığı bir iletide, “Bunu ulusal bir muhtaçlık olarak kabul ederek, tüm vatandaş ve gelecek jenerasyonlar için birlikte çalışmanın vakti geldi” denildi. Bildiride “Cumhurbaşkanı, bu ulusal krize tahlil bulmak için, mecliste temsil edilen tüm siyasi partilerin bir ortaya gelerek bakanlık misyonlarını kabul etmesi davetinde bulunuyor” vurgusu yer aldı.
Haftalardır süren protestoların geçen hafta Cumhurbaşkanı Rajapaksa’nın özel konutuna yönelmesinin akabinde 1 Nisan’da ülke genelinde harika hâl ve Pazartesi sabahına kadar geçerli olmak üzere sokağa çıkma yasağı ilan edilmişti.
BORÇLANMALAR VE KEMER SIKMA SİYASETLERİ HALKIN REAKSİYON NEDENİ
Ülke döviz rezervlerindeki yüksek düşük ve yurt dışı borçlarının kritik bir düzeye gelmesi ile, ülkeye ithal edilen akaryakıt ve birtakım temel besin eserlerinde sınırlamalara gidildi. Bu tedarik meseleleri karşısında, petrol istasyonları ve marketler önünde uzun kuyruklar oluşmaya başladı.
Ülkedeki döviz rezervleri, son iki yıl içinde yüzde 70 düşerek şubat ayı itibariyle 2.3 milyar dolara geriledi. Lakin, ülkenin yalnızca bu yıl içinde toplam 4 milyar dolar borç geri ödeme yapması gerekiyor. Bunun karşısında, hükümet Çin ve Hindistan ile görüşmelere başlayarak, yeni borç almak için sıraya girdi. Ayrıyeten, uzun bir müddet IMF zıtlığı ile bilinse de, Rajapaksa tavır değiştirerek kuruluş ile mutabakata varmak için teşebbüslere başladı. Bir IMF yetkilisi, 31 Mart’ta yaptığı açıklamada Sri Lanka hükümetinin beklenen bir kredi için “önümüdeki günlerde” görüşmelere başlayacağını söyledi.
Hükümetin yanlış mali siyasetleri ve Covid-19 salgınının turizm gelirlerini düşürmesi de ekonomik krizin derinleşmesinde başka nedenler olarak görülüyor. 2018 yılında Sri Lanka’ya 5.6 milyar dolar gelir bırakan ve ülkenin 10 milyar dolarlık ticaret açığının kapanmasında büyük bir rol oynayan turistlerin pandemi ile ülkeye girişleri kesildi.
500 BİN KİŞİ DAHA YOKSULLUK SONUNUN ALTINDA YAŞIYOR
Dünya Bankası’nın bir raporuna nazaran, yaklaşık 22 milyon nüfuslu ülkede pandeminin başından beri 500 bin kişi daha yoksulluk sonunun altına düştü. Seyahat ve turizm dallarında çalışan 200 binden fazla kişi işini kaybetti. En son olarak da Rusya-Ukrayna savaşı, ülke iktisadına büyük bir darbe vurdu. Temel besin eserleri ve akaryakıt fiyatları daha da arttı ve Sri Lanka-Rusya ortasındaki turizm akışı kesintiye uğradı.
Cumhurbaşkanı Rajapaksa ise ekonomik sorunlar nedeniyle sorumluluk almayı reddederek, geçen ay “Bu krizi ben yaratmadım” biçiminde konuştu. Merkez Bankası bilgilerine nazaran, enflasyon Eylül’de yüzde 6.2 iken, Şubat ayında yüzde 17.5’e çıktı, fakat gerçek enflasyonun yüzde 50’in üzerinde olduğu söyleniyor.
ÜLKEDEN GÖÇ ETMEK İSTEYENLERİN SAYISI ARTIYOR
Son yapılan bir ankete nazaran, her dört Sri Lanka vatandaşından biri ülkeden göç etmek isterken, pasaport ofislerinin önünde büyük kuyruklar oluşmaya başladı. Yaşlı vatandaşlar, ülkedeki durumu 1970’lere benzeterek, o vakitler da ithal eserlerdeki sınırlamaların ve yurt içindeki üretim problemlerinin temel eserlerde kıtlığa yol açtığını ve uzun ekmek, süt ve pirinç kuyruklanının oluştuğunu söyledi.
Başkent Colombo’da metrelerce uzanan bir dükkan kuyruğunda bekleyen Silva isimli bir kişi, CNN’e verdiği bir demeçte, “Temel hususların fiyatları her gün değişiyor. Pirincin dünkü fiyatı, yarın alacağımız fiyatla birebir değil” dedi.
IMF KREDİLERİ ÖDENEMEZ NOKTAYA ULAŞTI
IMF’nin geçen ay yayınladığı bir rapora nazaran, Sri Lanka’nın kamu borcu “sürdürülemez” düzeye ulaştı ve döviz rezervleri kısa vadeli borçları bile ödemeyecek duruma geldi.
Uzmanlara nazaran, kamu bütçe açığı ve cari süreç açığının çok yüksek düzeylerde seyretmesi, krizin gerisinde yatan öteki faktörler. Asya Kalkınma Bankası’nın bir raporu, Sri Lanka’yı “klasik bir ikili açık iktisat örneği” olarak tanımlıyor. Raporda, “İkili açık ekonomiler, bir ülkenin masraflarının gelirinden fazla olduğunu ve satılabilir mal ve servislerinin üretiminden yetersiz olduğunu işaret eder” denildi.
Citi Research de geçen ay bir rapor hazırlayarak, hükümetin son aldığı kararların borç idaresinin sürekliliğini sağlayamayacağını ve ivedilikle bir “borç yapılandırılmasına ihtiyaç” olduğunu söyledi. 2019 yılında Sri Lanka’nın dış borcu gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 94’üne tekabül ederken, iki yıl içinde bu oran 119’a çıktı. (DIŞ HABERLER)
