Amerikan Coğrafya Birliği
Yeni sonuçlanan bir araştırmanın aktardığı kadarıyla Mars ın güney yarımküresine dağılmış durumdaki Eskort kraterlerde kısa mühlet evvel keşfedilen buz katmanı birikintileri gezegenin eğiminin gezegenin barındırdığı iklimi geçtiğimiz 4 milyon yıl boyunca nasıl denetim ettiğine ait bilgiler içeriyor Ulaşılan bulgular bilim insanlarının gezegenin hangi Escort İstanbul vakit diliminde yaşanabilir olabileceğini iddia etmek için gereken geçmişte Mars ın iklimini neyin denetim ettiği konusunu anlamalarına imkan sağlıyor
Araştırma Dünya ve uzay bilimlerini ilgilendiren tesirleri olan kısa formatlı ve İstanbul escort bayan yüksek tesirli araştırmalar yayınlayan Amerikan Coğrafya Birliği nin Geophysical Research Letters Jeofizik Araştırmaları mecmuasında okuyucuyla buluştu
Mars ta bulunan buz birikintileri tıpkı Dünya da olduğu üzere ısı hidroloji ve gezegensel Anadolu Yakası Escort dinamiklerin bir karışımını yansıtır Gezegenin eğimi ve yörüngesi yüzey sıcaklığını ve Güneş ışığını tesirler ve bu da iklim üzerinde çeşitli tesirler yaratır Daha kalın ve saf buz katmanları çoğunlukla daha fazla buz birikiminin oluştuğu soğuk vakit dilimlerini yansıtırken ince ve tozlu katmanların oluştuğu periyotta büyük ihtimalle iklim daha sıcaktı ve daha az buz oluşabilmişti
Yeni araştırma bu buz katmanlarını Mars ın ekseninin eğimi ve yörüngesel hareketiyle yahut gezegenin eliptik yörüngesinin vakit içinde Güneş in etrafında nasıl yol aldığıyla gibisi görülmemiş bir çözünürlük ve isabetle eşleştiriyor
Bulgular bilim beşerlerine Mars ın barındırdığı iklimin vakit içerisinde nasıl değişime uğradığına ait fikir veriyor Her ne kadar araştırma yakın geçmişle sonlu olsa da bu çeşit iklim yörünge irtibatlarını kurmak bilim insanlarının geçmişteki Mars iklimini daha detaylı biçimde kavramalarına yardımcı oluyor ve bu durum da potansiyel yaşanabilirlik devirlerini belirlemelerine imkân tanıyabilir
Indiana da bulunan Purdue Üniversitesi nde bir gezegen bilimcisi ve çalışmanın başyazarı olan Michael Sori Bu modellerin yörünge döngüleriyle ne kadar kusursuz bir biçimde eşleştiğini görmek beklemediğimiz bir şeydi diyor İsteyebileceğiniz kadar uygun harika bir eşleşmeydi
ZİRVELERDEN KRATERLERE
Daha evvel Mars iklimini araştıran bilim insanları yüzlerce kilometreye yayılan kutup buzulları üzerine ağırlaşmışlardı Öte yandan bu birikintiler çok eski ve vakit içerisinde buzullarını yitirmiş olabilirler münasebetiyle gezegenin eğimi ve hareketi ile iklimi ortasında muteber bir ilişki kurmak için gereken ince detaylar ortadan kaybolmuş olabilir
Sori ve meslektaşları kraterlerde bulunan sadece onlarca kilometre genişliğindeki lakin çok daha yeni ve potansiyel olarak daha az karmaşık olan buz yığınlarına yöneldiler Sori güney yarımkürenin büyük kısmını taradıktan sonra NASA nın HiRISE aracının sağladığı imgelerde görülebilen son derece uygun korunmuş halde katmanlar barındıran 74 kilometre genişliğindeki Burroughs kraterini belirlediklerini lisana getiriyor
Araştırmacılar buz katmanlarının kalınlıklarını ve biçimlerini gözden geçirdiler ve son 4 5 milyon yıl müddetince iki kıymetli Mars yörünge dinamiğine yani Mars ekseninin eğimine ve yörünge devinimine dikkat cazip biçimde misal kalıplara sahip olduklarını keşfettiler
Eldeki bulgular yörüngeyle deneysel temaslar kurmak için Mars kutuplarındaki buzul iklim kayıtlarını kullanan daha eski araştırmalara kıyasla daha âlâ Tekrar de bu kayıtlar ikisini sağlam biçimde birbiriyle ilişkilendirmek için çok gürültülü ya da karmaşıktı Daha taze ve pak krater buzu araştırmacıların iklimsel değişimleri yörünge süreçleriyle eşleştirmek ve yüksek seviyede bir hassasiyetle eğmek için kullandıkları daha az karmaşık iklim kayıtlarını korur
DOĞAL BİR LABORATUVAR OLARAK MARS
Yörünge döngüleri ve iklim ortasındaki temasların ayrımına varmak hem Mars tarihini hem de Dünya da görülen karmaşık iklim dinamiklerini anlamak bağlamında ehemmiyet taşıyor Sori Mars iklim üzerindeki yörünge denetimlerini incelemek için doğal bir laboratuvar diyor çünkü Dünya da mevcut olan biyoloji ve yer hareketleri gibi karmaşık etkenlerin büyük kısmı Mars ta göz gerisi edilebilir Özünde bütün gezegen bilim adamları açısında değişken şeyleri izole eder
Araştırmaya dahil olmayan ve Gezegen Bilimleri Enstitüsü ve York Üniversitesi nde gezegen bilimci olarak misyon yapan Isaac Smith Şayet iklim problemini anlayacaksak bu müdahil etkenleri barındırmayan yerlere gitmemiz gerek diyor Bu bağlamda Mars el değmemiş bir gezegen Ve burada pek çok potansiyel uygulama kelam konusu Mars ın Plüton ve Triton la düşünülenden çok daha fazla ortak noktası bulunuyor
Bütün küçük buz birikintilerinin yüzeylerinde pak ve açık katmanlar mevcut değil Kimileri dorukların içine gizlenmiş olabilirler Sori sonuç itibariyle maksadın Dünya da bilim insanlarının yaptığı üzere buzul çekirdeklerinden örnekler almak olduğunu fakat Mars keşif araçlarının şimdi bu yeteneğe sahip olmadığını belirtiyor Bilim insanları bundan fazla buzun içine bakmak ve katmanları gözden geçirmek emeliyle tabanın içine işleyen radarlardan elde edilen dataları kullanabilir ve görünür durumdaki katmanların tortu boyunca uzandığını teyit edebilirler Bu yaklaşım araştırma dahilinde atılması gereken bir kalite denetim adımıdır ve prosedür gelecekte yüzeydeki görünür katmanların yokluğunda bile Mars buzunun keşfedilmesine yardım edebilir
Bu prosedürü yeni çalışmada uygulayan ve Purdue Üniversitesi nden araştırmanın ortak müellifi olan Riley McGlasson Küçük bir buz tortusundan iklimsel işaretler sağlayabilmek sahiden de süper bir netice diyor Radar ile kıssanın bütününe yaklaşabiliriz Bu nedenle bunu gelecekte bir adım daha ileri götürmek noktasında çok heyecanlıyım
Çeviren Tarkan Tufan
Kaynak Science Daily
