ABD’deki, New York Eyalet Üniversitesi’nde (State University of New York-SUNY) toplumsal bilimler alanında doktora yapan Mehmet Baki Deniz’in tezinin, Türkiye’de Üniversitelerarası Şura Başkanlığı tarafından neden reddedildiğiyle ilgili detaylar ortaya çıktı.
Deniz’in ‘1980-2008 Ortasında Türkiye’yi Kim Yönetiyor? Sermaye Gücü Ve Otoriter Popülizmin Yükselişi’ isimli doktora denklik başvurusu, ‘doktora tez konusu ve içeriği’ münasebet gösterilerek reddedildi. Açılan denklik davasında 3 farklı üniversiteden görüş istendi. Fakat sosyoloji kısmında yazılan tezle ilgili görüş hukuk fakültelerinden alındı.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara Hacı Bayram Veli ve Marmara Üniversitesi hukuk fakültelerinden görüş istendi. Tezle ilgili Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi görüş vermedi.
SUÇ DUYURUSUNA BAHİS OLDU
Marmara Üniversitesi’nde ise sosyoloji tezi olmasına karşın çalışmayı Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ahmet Gökçen ve ceza hukukçuları Doç. Dr. Yusuf Yaşar ve Dr. Zafer İçer inceledi. Marmara Üniversitesi’nin görüşünde, “Bilimsel ve akademik kurallarla bağdaşmayan; objektiflik, gerçeklik, doğruluk kriterlerini taşımıyor” tespiti yer aldı. Ayrıyeten tezin içeriğinde yer alan ‘otoriterleşme’ tabiri nedeniyle ‘cumhurbaşkanına hakaret’, ‘terörü övme’ üzere suçlamalar yöneltildi. Bu değerlendirmeler nedeniyle Üniversiteler Ortası Şura Başkanlığı, tezle ilgili 25 Mayıs 2021’de savcılığa hata duyurusunda bulundu.
TEZİN İÇERİĞİNDE ‘SUÇ UNSURU’ GÖRDÜLER
Marmara Üniversitesi’nden gelen görüş üzerine tezle ilgili bulunulan hata duyurusunda yer alan sözler şöyle:
“…Ne derseniz deyin, bugün … REJİMİN OTORİTERLİĞİ İNKAR EDİLEMEZ- kitlesel tutuklamalar, devlet bürokratlarının kitlesel tasfiyesine yol açan davalar ve muhaliflerin birçoklarının bastırılması Türk siyasetini tanımlıyor. Hakikaten rejimin otoriter karakteri son 10 yıldır tartışmasızdır…”
“… 2013 haziran ve sonbaharında meydana gelen Seyahat protestolarının şiddetle bastırılması …. Türkiye’sini açıkça otoriter olarak nitelendirmektedir…”
AVUKAT SEPİN: AKADEMİK ÖZGÜRLÜK VE SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜNE AYKIRI
Tezin muharriri Mehmet Baki Deniz’in avukatı Mehmet Sepin, ‘doktora tez konusu ve içeriği’ münasebet gösterilerek denklik müracaatının reddedilmesine reaksiyon gösterdi. Sepin, bu değerlendirmenin tüzel bellilik ve hukuksal güvenlik unsurlarına, tıpkı vakitte bu durumun akademik özgürlük ve söz özgürlüğüne ters olduğunu söyledi.
Sepin, “Üniversitelerarası Kurul’un ‘doktora tez konusu ve içeriği’ biçiminde düzenlemesi kanunla değil, idari bir kararla yapılmıştır. Bu düzenleme insanların doktora eğitimine ait kıymetli lakin muğlak bir sınırlama getirerek Anayasal eğitim hakkına ters bir düzenleme olarak denklik davasının ana münasebetlerinden birini oluşturmakta. Tez konusu ve içeriğindeki düzenleme keyfiyete varabilecek sınırsız bir takdir yetkisi getirmekte. Bu durum türel bellilik ve tüzel güvenlik prensiplerine alışılmamış. Kaldı ki bu türlü bir düzenleme Anayasa’nın 13. hususu gereği eğitim hakkı sebebiyle idari bir kararla değil fakat kanunla yapılabilir” dedi.
Avukat Sepin, tezle ilgili hata duyurusunda bulunulmasına ise şu sözlerle reaksiyon gösterdi: “Davalı savunmasında değişik olarak kelam konusu tezin reddine münasebet oluşturan ve üniversiteden görüşü alınan akademisyenler, sosyoloji alanındaki akademisyenler değil, ceza hukuku alanından öğretim üyeleridir. Halbuki müvekkilimiz sosyoloji kısmında, siyaset sosyolojisi özelinde bir tez yazmıştı.”
‘TEZDEKİ TENKİTLER AKADEMİK DEĞERLENDİRMEDİR’
Avukat Sepin şöyle devam etti: “Müvekkilimizin tezinin ismi ‘1980-2008 Ortasında Türkiye’yi Kim Yönetiyor? Sermaye Gücü Ve Otoriter Popülizmin Yükselişi’. Müvekkilimiz akademik bir kıymetlendirme yapmayı hedeflemiş ve tezinin içeriği sadece mevcut idareyle ilgili değil. 1980 sonrası, Türkiye’nin değişimindeki sermaye, bu sermayenin dönüşümü ile siyaset ve idare ilgisini kıymetlendirerek siyaset, iktisat ve idare bağlamında bir akademik tez çalışması yapmış.”
Mehmet Baki Deniz’in tezinde kullandığı sözler sebebiyle, doktora denklik talebinin reddedilmesinin Anayasa’nın 26. Hususu ve Avrupa İnsan Hakları Kontratı (AİHS) 10. Hususu bağlamında söz özgürlüğünün de engellenmesi manasına geldiğini belirten Sepin şöyle devam etti: “AİHS ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına nazaran, politikleri eleştiren bir tabir, sert bir tabir bile olsa söz özgürlüğü bağlamında kıymetlendirilir. Bir tabirin, sınırlama sebebi yahut cürüm ögesi oluşturduğundan bahsedebilmek için sözlerin, şiddeti teşvik edip etmediğine bakılır. Müvekkilin tezindeki tenkitler, hem bir akademik kıymetlendirme hem de tabir özgürlüğü bağlamında bir tenkittir.”
Sepin son olarak şunları söyledi: “Kamuoyu tarafından tartışılan yahut kamu faydasını ilgilendiren mevzularda, politik tartışmalarda, bilhassa iktidarda olan siyasilere yahut kamu otoritesine yapılmış tenkitlerin AİHM tarafından demokratik bir toplumda gereklilik istikametinden incelemesi yapılmakta ve bu sözler kamuoyunda yer almasının bireylerin bilgi edinme ve fikir oluşumuna katkısı sebebiyle toplum için değerli olmasından ötürü ‘tolerans gösterilmesi gereken düşünceler’ olarak değerlendirilmekte. Tezin içeriğinde yer alan sözler hakaret değil, tezde son derece ölçülü bir biçimde akademik bir kıymetlendirme yapılmış. Tezde Türkiye’nin son 10 yıldır otoriterleştiği belirtiliyor. Bu da tezin büsbütün AK Parti devrine yönelik yapılmadığının ispatı. Araştırma tezi, 1980’den bugüne tüm idareleri incelemekte ve dikkat edilecek olursa AK Parti’nin 2010 öncesi değil, 2010 sonrası periyodu için otoriterleştiği eleştirisini yapmakta. Görüleceği üzere müvekkilimin gayesi, salt AK Parti’yi kötüleme hedefiyle değil, olaylara ve periyoda nazaran kendi değerlendirmesini yapmakta.”
