Tara Law
San Diego’da bulunan ve eski Sovyet cumhuriyetlerinden yemekler sunan Puşkin Rus Restoranı’nın telefonlarına Ike Gazaryan’ın eşi Yulia karşılık veriyor. Ama Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin akabinde, Gazaryan telefonlara kendisi bakmaya başladı. Savaşın başlamasından sonraki hafta boyunca, restoranın yaklaşık 15 ilâ 20 küfürlü aramaya maruz kaldığını söylüyor.
Yapılan birinci birkaç aramaya fazla kulak asmadı, zira bunları etrafta dolaşan avare çocuklara bağlıyordu ancak sonraki kimi davetler şiddet tehdidi içeriyor üzereydi. Ermeni olan lakin hayatı Rusya’da geçen Gazaryan, “Daha önemli aramalar gelmeye başladı, beşerler bize bağırıp çağırıyorlar” diyor: “Sanki bu savaşla bir ilgimiz varmış üzere, Putin rejiminin yaptıkları yüzünden bizi suçluyorlar. Arayarak bizi havaya uçuracağını söyleyen beşerler var.” Gazaryan, eşi Yulia’nın bu aramalardan ötürü çok endişelendiğini söylüyor: “Telefonlara ben bakmak zorunda kalıyorum, zira insanların ona bağırmasını istemiyorum.”
ÖFKE DALGASI SUÇSUZ İNSANLARI TEHDİT EDİYOR
Rusya’nın Ukrayna’daki işgalinin başlamasından bu yana, dünyanın dört bir köşesinde yaşayan beşerler insani yardım kuruluşlarına, kurumsal boykotlara ve protestolara dayanak vererek Ukrayna halkıyla şahsi dayanışmalarını sergilediler. Öbür yandan, başka kimileri öfkelerini Rusya ya da halkı ile ilişkili olduğunu düşündükleri her şeye yönelttiler. Kimi durumlarda bu protestolar zararsız, hatta saçma görünüyordu; örneğin, Memleketler arası Avrupa Yılın Ağacı müsabakası, Rus ağaçlarını müsabakadan çıkardı. Rusya’nın kültürel ihracatı, Sibirya Rus Devlet Balesi, Kraliyet Moskova Balesi ve İngiltere’deki Bolşoy Balesi’nin şovlarının iptal edilmesiyle bir başka amaç haline geldi. ABD’li kongre üyesi Eric Swalwell’in “ABD’deki her Rus öğrenciyi ülkeden kovmayı” savunduğu ve İngiliz milletvekili Roger Gale’in “ülkede yaşayan tüm Rusların meskene gönderilmesi” gerektiğini söz ettiği öbür durumlarda, bu telaffuz daha net biçimde ayrımcı bir niteliğe kavuştu.
Rusları ve Rus olarak algılanan öbür insanları amaç alan kimi taarruzlar hata kapsamına giriyor. Kanada’nın Calgary kentinde bulunan Rus Ortodoks Kilisesi, 26 Şubat’ta kırmızı boya ile boyandı. Washington kentinde, Russia House Restaurant and Lounge isimli lokantada saldırganlar pencereleri ve bir kapıyı kırdı ve geride “önyargı barındıran” afişler bıraktı. İrlanda Dublin’de bir kamyon şuurlu biçimde Rus elçiliğinin kapısına çarptı.
Saldırılar, Rusça konuşan diaspora üyelerini ayrım gözetmeksizin gaye alıyor üzere görünüyor. Alman yayın kuruluşu DW, bir Rus lisan okulunun Rus sahibinin, meslektaşlarının ve öğrencilerinin taciz ve tehditlere maruz kaldığını söylediğini belirterek, mahallî bir müzenin, öncelikle “siyasi nedenlerle” öğrencileri tarafından sergilenecek bir performansı iptal ettiğini söylediğini de aktarıyor. Kanada Vancouver’daki bir Rus toplum merkezi, Ukrayna bayrağının renklerine atıfla mavi ve sarı renklere boyandı. Ve Ohio’nun Columbus kentinde hem bir Rus hem de bir Ukraynalıya ilişkin olan Diana Mecnun isimli işletme, tehdit içeren telefon aramaları geldiğini bildirdi. Kimi taciz mağdurları, Rusya ve eski Sovyet Cumhuriyetlerindeki siyasi zulümden kaçmıştı. Rus olmayan başkalarıysa, Ukrayna da dahil olmak üzere, Doğu Avrupa ve Orta Asya’nın öbür bölgelerinden göç ettiler.
Gazaryan, çocukluğunda Azerbaycan’da yaşanan baskılardan kaçarak evvel Özbekistan’a, akabinde Rusya’ya yerleşti ve en nihayetinde ABD’yi kendi meskeni belledi. Eşi Rusyalı ve ülkede tarihî olarak ayrımcılığa maruz kalan bir Türk halkı olan Yakut etnik azınlığının bir üyesi. Gazaryan, işletmesinin Ukraynalı hayır kurumlarına para bağışladığını ve Ukraynalı çalışanlarına, ülkelerinde bulunan ailelerine göndermeleri için maddi yardım sunduğunu söz ediyor. Kısmen onlarınkine benzeri acılar yaşadığı için Ukraynalılarla samimi bir empati kurabiliyor. Gazaryan, “Ailem birinci elden savaşın ve her şeyi geride bırakıp kaçmanın nasıl bir şey olduğunu biliyor” diyor: “İşin gerçeği, 24 yıl evvel ABD’ye yerleşene dek kaçmaya devam ettik.”
Kökeni her ne olursa olsun, Gazaryan’ın işi olumsuz bir halde etkilendi. İşgal sonrasında birden teğe büyük kümeler rezervasyonlarını iptal etti. Restoranın birikimleri salgın sırasında tekraren tekrarlanan kapanmalardan ötürü tükendi ve Gazaryan öbür bir darbeyi kaldıramamaktan korkuyor. “Tam da Covid önlemleri kaldırıldığında bu olaylara maruz kaldık. Rahat bir nefes almamız mümkün olmadı” diyor.
SPORCULARIN AİLELERİ DE TACİZ EDİLİYOR
Taciz olayları, ABD ve Kanada’da yaşayan en göz önündeki Ruslara kadar yayıldı: Profesyonel hokey oyuncuları. Dan Milstein, Tampa Bay Lightning’den Nikita Kucherov üzere Rus ve Belarus kökenli 40’tan fazla oyuncunun yer aldığı Ulusal Hokey Ligi Oyuncuları Birliği’nde resmi bir menajer. Milstein, hem ABD hem de Kanada’da yaşayan müşterilerinin kendisine yaşadıkları tacizleri ilettiklerini söylüyor. Milstein, örnek olarak, sokakta yürüdüğü sırada bir yabancının bir atlete yaklaştığını ve “Çantalarını toplayıp lanet mümkün Rusya’ya geri dönmesini” söylediğini aktarıyor. Milstein, “Sporcuların bir kısmı, tacizlere maruz kalan eş ve çocukları için fazladan güvenlik tedbiri istediler” diyor. Milstein, bir atletin eşinin Instagram’da bebeklerinin bir fotoğrafını yayınlamasının akabinde, bir yabancının, onların “Nazi çocuğu” olduğunu yazdığını lisana getiriyor.
Bunun üzere uyuşmazlıkların ortasında, kimi Rus temalı işletmelerin sahipleri, birtakım olumsuz çağrışımlardan kaçınırken, ayrışmaları azaltmaya yardımcı olabilecekleri konusunda umut taşımaya devam ediyor. Ortaklardan biri olan Alena Rakhman, Brooklyn’deki Brighton Beach semtinde eski Sovyetler Birliği Cumhuriyetlerinin yiyeceklerini satan bir mağaza olan ‘Taste of Russia’ işletmesinin sahiplerinin işletmenin ismini ve Kızıl Meydan’daki Aziz Basil Katedrali’ni de barındıran restoran logosunu değiştirmeye karar verdiklerini söz ediyor. İşgalin akabinde, bir küme müşterinin, işletme sahiplerine isim değiştirmelerini söylemek için ziyarette bulunduklarını söylüyor.
Rusça konuşan bir ailenin çocuğu olarak Ukrayna’nın Odessa kentinde dünyaya gelen Rakhman, şimdi yeni bir isimde karar kılınmamış olsa da, mağazayı tekrar isimlendirmekteki hedeflerinin, bulundukları mahallenin çeşitliliğini yansıtarak işi daha kapsayıcı bir hale getirmek olduğunu lisana getiriyor. Brighton Plajı, Rus topluluğuyla yan yana yaşayan Ukrayna topluluğunun pek çok sakini tarafından “Küçük Kiev” olarak isimlendiriliyor. “Geleneksel olarak, yemek birleştirici bir ögedir. Bu nedenle yiyeceklerimizin ve işletmemizin topluluğumuzu bir ortaya getirmesini ve mümkün olan hiçbir halde ayrıştırmamasını istek ediyoruz” diye ekliyor.
İşletme sahiplerinin isim değiştirme planı, kararı aktaran lokal haberlere toplumsal medya üzerinden cevap veren Rus topluluğunun kimi üyelerinin reaksiyonuna neden olmuş. Rakhman, “Bu üzücü, zira yalnızca bir şeyler yapmaya çalışıyoruz” diyor: “Biz sırf yardım etmek istiyoruz; sırf hassas ve nazik olmak istiyoruz. Ve beşerler ortada bir neden yokken öfkeleniyorlar.”
Yazının yepyenisi Time sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
